IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
Δημητσάνα, Δευτέρα 15 Ἰουνίου 2015
ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ
(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)
Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς
ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν
ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική
δημοσίευση τοῦ ἔργου.
Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ
Πρώτη ἐπέμβαση τοῦ Ἡσαΐου (7,1-9)
(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)
Ἡ ἐδῶ περικοπή μᾶς ὁμιλεῖ γιά τόν
λεγόμενο «Συροεφραϊμικό» πόλεμο κατά τοῦ βασιλείου τοῦ Ἰούδα (βλ. Δ´
Βασ. 16,5 ἑξ.). Ὁ βασιλεύς, δηλαδή, τῆς Συρίας (Ἀράμ) Ραασών συνεμάχησε
μέ τόν βασιλέα τοῦ βορειο-ἰσραηλιτικοῦ βασιλείου (Ἐφραίμ) Φακεέ καί
ἐπιτέθηκαν ἐναντίον τοῦ βασιλείου τοῦ Ἰούδα (734/733 π.Χ.), γιατί ὁ
βασιλεύς του Ἄχαζ δέν δέχτηκε νά συμμαχήσει μαζί τους στήν ἐκστρατεία
τους ἐναντίον τῶν Ἀσσυρίων. Κατά τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ ὁ προφήτης Ἡσαΐας
συναντᾶ τόν Ἄχαζ, γιά νά τοῦ πεῖ νά μή φοβᾶται καί νά μή δειλιάζει ἀπό
τήν ἀπειλή τῶν δύο ἐχθρικῶν στρατῶν, «τῶν δύο τούτων καπνιζόντων δαυλῶν»
(στίχ. 4). Μέ τήν ἐπέμβασή του αὐτή ὁ προφήτης θέλει νά ἀποτρέψει τόν
βασιλέα Ἄχαζ ἀπό τό νά συμμαχήσει μέ τούς Ἀσσυρίους, γιά νά ἀποφύγει
τάχα τόν κίνδυνο στόν ὁποῖον βρίσκεται, γιατί αὐτό θά ἐσήμαινε ὅτι ἡ
Ἰουδαία θά ἔχανε τήν θρησκευτική καί πολιτική της ἀνεξαρτησία. Ὁ Ἡσαΐας
σέ ἐκείνη τήν δύσκολη στιγμή γιά τό ἔθνος του συνιστοῦσε τήν πίστη στόν
Θεό, διακηρύσσοντας τό ἀθάνατο ἀξίωμά του: «Ἐάν δέν πιστεύσετε, δέν θά σταθεῖτε (ὡς ἔθνος)» (στίχ. 9)!
(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)
7,1Καί συνέβηκε κατά τίς ἡμέρες τοῦ
Ἄχαζ, τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἰωάθαμ, τοῦ υἱοῦ τοῦ Ὀζίου τοῦ βασιλέως τοῦ Ἰούδα,
ἀνέβηκαν ὁ Ρασείν, ὁ βασιλεύς τῶν Ἀραμαίων, καί ὁ Φακεέ, ὁ υἱός τοῦ
Ρομελίου, βασιλεύς τοῦ Ἰσραήλ, κατά τῆς Ἱερουσαλήμ, γιά νά πολεμήσουν
ἐναντίον της, ἀλλά δέν μπόρεσαν νά τήν πολιορκήσουν. 2Καί ἀναγγέλθηκε
στόν οἶκο Δαυΐδ, ὅτι συμμάχησαν οἱ Ἀραμαῖοι μέ τούς Ἰσραηλῖτες·καί
ταράχθηκε ἡ καρδιά τοῦ λαοῦ αὐτοῦ, ὅπως ταράσσονται τά δέντρα τοῦ δάσους
ἀπό τόν ἄνεμο.
3Τότε εἶπε ὁ Κύριος στόν Ἡσαΐα: «Ἔβγα νά
συναντήσεις τόν Ἄχαζ, ἐσύ καί ὁ υἱός σου Ἰασούβ – δηλαδή τό «κατάλειμμα
(θά ἐπιστρέψει)» – κοντά στήν δεξαμενή τοῦ ἐπάνω δρόμου τοῦ ἀγροῦ τοῦ
λευκαντοῦα 4καί νά πεῖς σ᾽ αὐτόν: Φρόντισε νά ἡσυχάσεις καί μή φοβᾶσαι!
Ἄς μή δειλιάσει ἡ ψυχή σου ἀπό τά δύο αὐτά καπνίζοντα δαυλιά· γιατί καί
ὅταν ἐκσπάσει ἡ ὀργή τοῦ θυμοῦ μου, πάλι θά σᾶς θεραπεύσω.β 5Ἐπειδή οἱ
Ἀραμαῖοι καί ὁ υἱός τοῦ Ρομελίου σκέφθηκαν κακά ἐναντίον σου λέγοντες,
6«ἄς ἀνεβοῦμε κατά τοῦ Ἰούδα, γιά νά συζητήσουμε μαζί του καί νά τόν
παρασύρουμε πρός τό μέρος μαςγ καί νά ἐγκαταστήσουμε σ᾽ αὐτούς βασιλέα
τόν υἱό τοῦ Ταβεήλ»,
7(Γι᾽ αὐτό) τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος Σαβαώθ:
«Δέν θά πετύχει τό σχέδιο (τους) αὐτό
καί δέν θά πραγματοποιηθεῖ!
8Γιατί ἡ κεφαλή τῶν Ἀραμαίων
εἶναι ἡ Δαμασκός
καί ἡ κεφαλή τῆς Δαμασκοῦ
εἶναι ὁ Ρασείν
– ἀλλά ἀκόμη ἑξήντα καί πέντε ἔτη
καί θά ἐρημωθεῖ ἡ βασιλεία τοῦ Ἐφραίμ
καί δέν θά ὑπάρχει πλέον λαός.
9Καί ἡ κεφαλή τοῦ Ἐφραίμ
εἶναι ἡ Σαμάρεια
καί ἡ κεφαλή τῆς Σαμάρειας
εἶναι ὁ υἱός τοῦ Ρομελίου.
Καί ἐάν δέν πιστεύσετε
δέν θά τό ἐνοήσετε.δ
α. Οἱ Ο´ παραφράζουν ἐδῶ συντέμνοντες τό Ἑβρ. τό ὁποῖο λέγει: «Παρά τόν ὑδραγωγό τῆς ἄνω λίμνης, κατά τόν δρόμο τοῦ ἀγροῦ τοῦ λευκαντοῦ».
β. Στό Ἑβρ. τό β´ ἡμιστίχ. εἶναι ἐπεξηγηματικό τοῦ πρώτου καί λέγει: «…Πρό τῆς φοβερᾶς ὀργῆς τοῦ Ρασείν καί τῆς Συρίας καί τοῦ υἱοῦ τοῦ Ρομελίου».
γ. Κατά λέξη στό Ἑβρ.: «Θά τούς καταβάλουμε», «θά τούς κάνουμε μία ρωγμή».
δ. «Ἐάν δέν πιστεύσετε δέν θά σταθεῖτε», ἔχει καλύτερα τό Ἑβρ.
(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)
7,1. Ἀνέβη Ρασείμ… ἐπί Ἰερουσαλήμ. Πρόκειται
γιά τόν Συροεφραιμικό πόλεμο (βλ. Δ´ Βασ. 16,1-20), τό 734-733 π.Χ. Ὁ
στίχ. αὐτός συνοψίζει μέ λίγα λόγια τήν κατάσταση στήν ὁποία ἀναφέρονται
οἱ προφητεῖες τῶν κεφ. 7 καί 8. Ὁ βασιλεύς τοῦ Ἰούδα Ἄχαζ τρομαγμένος
ἀπό τόν φόβο ὅτι οἱ δύο σύμμαχοι βασιλεῖς τῆς Συρίας (Ἀράμ) καί τοῦ
βορειο-ἰσραηλιτικοῦ βασιλείου (Ἐφραίμ) βαδίζουν κατά τῆς πρωτεύουσάς
του, ἐπειδή αὐτός δέν θέλησε νά συμμαχήσει μαζί τους στήν ἐκστρατεία
τους κατά τῶν Ἀσσυρίων, σκέφθηκε νά καλέσει γιά βοήθεια τόν βασιλέα τῶν
Ἀσσυρίων πληρώνοντας βέβαια σ᾽ αὐτόν ἕνα βαρύ φόρο ὑποτελείας καί
ἀναγνωρίζοντας τήν κυριαρχία του (Δ´ Βασ. κεφ. 16). Παρά τήν ἀντίθετη
παραίνεση τοῦ Ἡσαΐου, ὁ Ἄχαζ τελικά ζήτησε τήν βοήθεια τοῦ Τιγλάθ
Πιλεσσάρ, ὁ ὁποῖος ἐπετέθηκε κατά τῆς Δαμασκοῦ καί τῆς Σαμάρειας, ἀλλά
κατέστησε ὑποτελῆ τόν Ἰούδα. Ὁ Ἄχαζ ἄνοιξε στήν Ἀσσυρία τήν πύλη τῆς
χώρας του, βλ. Δ´ Βασ. 16,5-16. 7,2. Ἀπειλεῖται ἡ συνέχεια τῆς δαυιτικῆς μοναρχίας (βλ. στίχ. 6). 7,3. Ἰασούβ. Ἑβρ. «Γιασούβ».
Εἶναι ὄνομα προφητικό, βλ. σχόλ. εἰς 1,26, πού σημαίνει «ἕνα ὑπόλοιπο
θά ἐπιστρέψει», δηλαδή, θά πιστεύσει στόν Γιαχβέ καί ἔτσι θά ἐκφύγει τήν
καταστροφή, βλ. σχόλ. εἰς 4,2.3. Τό ὄνομα «Ἰασούβ» εἶναι καί ἀπειλητικό
καί ἐλπιδοφόρο: Ἡ συμφορά θά ἔλθει, ἀλλά θά διασωθεῖ ἀπό αὐτή ἕνα μικρό
ὑπόλοιπο. Ἔτσι ὁ υἱός τοῦ Ἡσαΐου εἶναι μία συμβολική διαβεβαίωση τοῦ
Κυρίου ὅτι θά θεραπεύσει καί θά σώσει ἕνα ὑπόλοιπο. Ἡ ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ
στόν Δαυίδ (βλ. Β´ Βασ. 7,8-16) θά ἐκπληρωθεῖ στό ὑπόλοιπο (10,20-23). –
Τήν κολυμβήθρα τῆς ἄνω ὁδοῦ… Εἶναι δεξαμηνή νοτίως τῆς κολυμβήθρας τοῦ Σιλωάμ. 7,4. Δύο ξύλων τῶν δαυλῶν τῶν καπνιζομένων. Εἶναι
περιφρονητική ἔκφραση γιά τούς βασιλεῖς τοῦ Ἰσραήλ καί τῆς Συρίας καί
θέλει νά δηλώσει ὅτι ἡ ζημιά τους δέν θά εἶναι μόνιμη. 7,6. Τόν υἱόν Ταβεήλ. Τόν ὑποθέτουν ὡς ἕνα Ἀραμαῖο τῆς αὐλῆς τῆς Δαμασκοῦ. Ζήτησαν ὅμως ἄλλοι στόν «υἱό τοῦ Ταβεήλ»
νά δοῦν ἕνα ἡγεμόνα τῆς Ἰουδαίας, τοῦ ὁποίου ἡ μητέρα θά καταγόταν ἀπό
τήν Tabeel (μία περιοχή τῆς βορείου Ὑπεριορδανείας). Τό ὄνομα ὡς
ἀραμαϊκό, «ταβ-ιλού», σημαίνει «καλός ὁ θεός», ἀλλά τό Μασωριτικό
ἐνέγνωσε «ταβε᾽άλ», δηλαδή, ἀνάξιος. 7,8.9. Δύσκολο
κείμενο. Μερικοί προτείνουν τήν μεταφορά τοῦ 8β μετά τό 9α καί τά 65 ἔτη
νά διορθωθοῦν σέ 5 ἤ 6 ἔτη (πράγματι, ἡ Σαμάρεια θά πέσει τό 722). Ὅπως
παρουσιάζεται τό κείμενο, ὑποθέτει μία σιωπηρή σύγκριση μεταξύ
Ἰουδαίας, τῆς ὁποίας ἡ πρωτεύουσα εἶναι ἡ Ἰερουσαλήμ, πού ἀληθινή
«κεφαλή» της εἶναι ὁ Γιαχβέ, καί τῶν ἐχθρῶν της, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν τά
ἴδια δικαιώματα. Ἐκτός αὐτοῦ ὁ προφήτης Ἡσαΐας ἀναγγέλλει τήν ἐξαφάνιση
τοῦ βασιλείου τοῦ Βορρᾶ, ἀλλά θέτει ὡς ὅρο μιά ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στόν
Θεό, ἐμπιστοσύνη πού στηρίζεται στήν θεία ἐκλογή. Αὐτή ἡ ἀπόλυτη
ἐμπιστοσύνη στόν Θεό, πού ἐγγυᾶται τήν σωτηρία (βλ. Ἡσ. 28,16),
ἀποκλείει τήν προσφυγή σέ ἄλλη βοήθεια, εἴτε τῶν ἀνθρώπων, εἴτε, πολύ
περισσότερο, σέ βοήθεια τῶν ψεύτικων θεῶν, βλ. 30,15. Ἱερ. 17,5. Ψαλμ.
51,9. – Ἐάν μή πιστεύσητε, οὐδέ μή συνιῆτε. Στό πρωτότυπο κείμενο ἡ πρόταση παρουσιάζει ἕνα λογοπαίγνιο, λέξεως καί ρήματος («τα᾽αμίνου», «τε᾽αμένου») προερχομένων ἀπό τήν ἑβραϊκή ρίζα ᾽μν, ἡ ὁποία σημαίνει «βεβαιώνω», «στερεώνω», πιστεύω.
Δεύτερη παρέμβαση: Τό σημεῖο τοῦ Ἐμμανουήλ (7,10-17)
(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)
Ὁ προφήτης προσπαθώντας νά βοηθήσει
τόν βασιλέα στήν ἐμπιστοσύνη του πρός τόν Θεό, τόν προσκαλεῖ νά ζητήσει
ἀπ᾽ Αὐτόν ἕνα «σημεῖον», ἕνα θαῦμα, ὅσο μεγάλο καί καταπληκτικό θέλει
αὐτός νά εἶναι τό «σημεῖον» αὐτό (στίχ. 11). Ἀλλά ὁ βασιλεύς,
ἐμφορούμενος ἀπό κοσμικά καί ὑλιστικά φρονήματα, ὑποκρίνεται εὐσέβεια
καί λέγει ὅτι δέν θέλει νά πειράσει τόν Θεό μέ τό νά ζητήσει «σημεῖον»
ἀπό Αὐτόν (στίχ. 12). Ὁ προφήτης, μετά τήν ἀποτυχία καί τῆς δευτέρας του
ἀπόπειρας νά συνετίσει τόν βασιλέα Ἄχαζ, ἀπευθύνεται τέλος πρός αὐτόν
καί πρός ὅλον τόν οἶκον Δαυΐδ καί τούς ἐλέγχει γιά τήν ἀπιστία τους
(στίχ. 13). Ἔτσι ἐπέρχεται τελεία ρήξη μεταξύ βασιλέως καί προφήτου.
Ἀλλά, ἐάν ἔτσι ὁ βασιλεύς ἀπέρριψε τό
θαῦμα, ὁ προφήτης ὅμως, γιά νά ἀποδείξει τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως στήν
παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ, διατυπώνει τό μεγαλύτερο θαῦμα τῆς ἱστορίας, τήν
γέννηση ἀπό τήν Παρθένο τοῦ Ἐμμανουήλ, διά τοῦ ὁποίου οἱ πιστεύσαντες σ᾽
Αὐτόν θά σωθοῦν (στίχ. 14 ἑξ.). Στήν συνέχεια δέ ὁ προφήτης Ἡσαΐας μᾶς
λέγει καί γιά τό θαυμαστό Πρόσωπο τοῦ Ἐμμανουήλ καί γιά τό προσεχές
μέλλον τοῦ ἔθνους (στίχ. 15 ἑξ.). Ὁ Ἐμμανουήλ εἶναι Θεός, πράγμα τό
ὁποῖο ὑποδηλώθηκε μέ τήν παρθενική σύλληψή Του (στίχ. 14) καί
ὑποδηλώνεται πάλι τώρα ἀπό τόν προφήτη, ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖ γιά τήν
εὐθυκρισία τοῦ Ἐμμανουήλ καί τό ἀναμάρτητο αὐτοῦ (στίχ. 15.16α), ἀκόμη
δέ καί μέ τήν διατροφή του, ἡ ὁποία θά εἶναι θεία, «βούτυρον καί μέλι φάγεται»
(στίχ. 15), γιατί ἡ τροφή αὐτή καί στούς Βαβυλωνίους καί στούς Ἕλληνες
ἀπό παλαιά συνδέεται μέ τούς θεούς. Ὁ βέβαιος ἐρχομός τοῦ Ἐμμανουήλ
ἐγγυᾶται τήν ἀπαλλαγή τῆς χώρας ἀπό τήν ἐπιδρομή τῶν ἐχθρῶν (στίχ. 16β).
(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)
7,10Καί ὁ Κύριος συνέχισε νά ὁμιλεῖ στόν Ἄχαζ καί τοῦ εἶπε:
11«Ζήτησε γιά τόν ἑαυτό σου
ἀπό τόν Κύριο τόν Θεό σου
ἕνα σημεῖο,
(σημεῖο) εἴτε στό βάθος (τῆς γῆς)
εἴτε στό ὕψος (τοῦ οὐρανοῦ)».
12Ἀλλά ὁ Ἄχαζ ἀποκρίθηκε:
«Δέν θά ζητήσω, γιά νά μή δοκιμάσω τόν Κύριο».
13Τότε εἶπε (ὁ Ἡσαΐας):
«Ἀκοῦστε, λοιπόν,
ὦ οἶκος τοῦ Δαυίδ!
Σᾶς εἶναι πολύ λίγο
νά καταπονεῖτε ἀνθρώπους,
ὥστε θέλετε
νά καταπονήσετε καί τόν Θεό;
14Γι᾽ αὐτό θά σᾶς δώσει
αὐτός ὁ Κύριος σημεῖο:
Ἰδού ἡ Παρθένος
θά συλλάβει καί θά γεννήσει υἱό
καί θά τόν ὀνομάσει “Ἐμμανουήλ”.
15Βούτυρο καί μέλι θά τρώγει·
προτοῦ ἀκόμη ἔρθει σέ ἡλικία
νά νοήσει καί νά γνωρίσει τό κακό,
θά ἐκλέξει τό καλό·
16γιατί προτοῦ τό παιδί μάθει
νά διακρίνει τό ἀγαθό ἀπό τό κακό,
θά ἀπειθεῖ στήν πονηρία
γιά νά ἐκλέγει τό ἀγαθό.
(Αὐτό ἐγγυᾶται ὅτι)
θά ἀπαλλαγεῖ ἡ χώρα,
γιά τήν ὁποία ἐσύ φοβᾶσαι,
ἀπό τούς δύο βασιλεῖς.
17Ἀλλά ὁ Κύριος
θά ἐπιφέρει ἐναντίον σου
καί ἐναντίον τοῦ λαοῦ σου
καί ἐναντίον τοῦ οἴκου τοῦ πατέρα σου,
ἡμέρες, οἱ ὁποῖες δέν ἔχουν ἔρθει
ἀπό τήν ἡμέρα ἐκείνη
πού ὁ Ἰσραήλ χωρίστηκε
ἀπό τόν Ἰούδα·
(θά ἐπιφέρει ἐναντίον σου)
τόν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων».
(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)
7,13-14. Τό «σημεῖον» δέν δόθηκε
στόν Ἄχαζ, ὁ ὁποῖος καί τό ἀμφέβαλε, ἀλλά σέ ὅλο τόν Ἑβραϊκό λαό
(Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος). Ἡ προφητεία ἐκπληρώθηκε ὅταν ἡ Παρθένος Μαρία
γέννησε τόν Ἰησοῦ Χριστό. 7,13. Ὁ στίχ. ὡς νά ἐκφράζει τήν ἀνυπομονησία καί ἀγωνία καί ταραχή τοῦ προφήτου. 7,14. Ἰδού ἡ παρθένος ἐν γαστρί ἕξει καί τέξεται υἱόν… Ὑπό
τήν «παρθένο» τοῦ στίχου μας θά νοήσουμε τήν Παρθένο Μαρία, τήν Παναγία
Μητέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιά τήν ὑπερφυσική γέννηση τοῦ
Ὁποίου πληροφορούμεθα ἀπό τά χωρία Λουκ. 1,35 καί Ματθ. 1,18 ἑξ. τῆς
Κ.Δ. Ἤδη ὅμως ἀπό παλαιά, καθώς πληροφορούμεθα ἀπό τόν φιλόσοφο καί
μάρτυρα Ἰουστῖνο (†165;) (Διάλογος πρός Τρύφωνα 71,120), ὑπῆρχαν
σύγχρονοί του Ἰουδαῖοι, οἱ ὁποῖοι διέστρεφαν τό σημαντικώτατο αὐτό χωρίο
τοῦ Ἡσαΐου καί ἑρμήνευαν τήν λ. «παρθένος» («ἁλμά») διά τοῦ
«νεᾶνις». Ὅμως σέ τί θά εἶναι «σημεῖον», δηλ. θαῦμα, τό ὁποῖο θά
στερεώσει τόν ἀπιστοῦντα Ἄχαζ, ἀλλά καί πάντα ἄπιστο, τό νά γεννήσει μία
ὕπανδρος γυναίκα, ἔστω καί νεαρά («νεᾶνις»); Γιά νά νοηθεῖ ὀρθῶς ἡ
προφητεία μας πρέπει ἀπαραιτήτως νά συσχετισθεῖ καί πρός τίς ἄλλες
σχετικές προφητεῖες τοῦ Ἡσαΐου (κεφ. 8-11) καί πρός παράλληλη προφητεία
τοῦ Μιχαίου (5,1ἑξ.). Ἡ «ἁλμά» τοῦ Ἡσαΐου εἶναι ἡ «γιωλεδά» τοῦ Μιχαίου. Βλ. τό ἰσχυρό ὑπόμνημα τοῦ ἀειμνήστου Καθηγητοῦ μας Π. Μπρατσιώτου Ὁ προφήτης Ἡσαΐας,
Τεῦχος Α´. Κεφ. Α´-ΙΒ´ (ἔκδοση Καθηγητοῦ Ν. Μπρατσιώτου), Ἀθῆναι 1993,
σελ. 115-119). Παραθέτουμε χάριν ἑρμηνείας καί τόν σχολιασμό τοῦ
συντόμου, ἀλλά περιεκτικοῦ ὑπομνήματος BJ: «Ὁ βασιλεύς Ἄχαζ ἀρνήθηκε νά
ζητήσει σημεῖο, ἀλλά ἐν τούτοις τοῦ δόθηκε ἀπό τόν Θεό. Τό σημεῖο εἶναι ἡ
γέννηση ἑνός παιδίου, τοῦ ὁποίου τό ὄνομα Ἐμμανουήλ, δηλαδή, “ὁ Θεός
μαζί μας”, βλ. 8,8.10, εἶναι προφητικό καί ἀναγγέλει ὅτι ὁ Θεός θά
προστατεύσει καί θά εὐλογήσει τόν Ἰούδα. Σέ ἄλλες περικοπές, 9,1-6.
11,1-9, ὁ Ἡσαΐας θά ἀποκαλύψει μέ μεγαλύτερη ἀκρίβεια τήν σωτηρία πού θά
ἔλθει ἀπό αὐτό τό παιδίο. Οἱ προφητεῖες αὐτές εἶναι μία ἔκφραση τοῦ
μεσσιανικοῦ βασιλείου, πού ἔχει σκιαγραφηθεῖ ἤδη ἀπό τόν προφήτη Νάθαν,
Β´ Βασ. κεφ. 7, καί πού θά ἐπαναληφθεῖ ἀργότερα ἀπό τίς περικοπές Μιχ.
4,14. Ἰεζ. 34,23. Ἀγγ. 2,23·βλ. Ψαλμ. 2.45. 72.110. Ὁ Θεός θά δώσει τήν
σωτηρία στόν λαό του ἀπό ἕνα βασιλιᾶ, διάδοχο τοῦ Δαυίδ· ἡ ἐλπίδα τῶν
πιστῶν τοῦ Γιαχβέ στηρίζεται στήν διάρκεια τῆς δαυιτικῆς γραμμῆς. Ἀκόμη
καί ἄν ὁ Ἡσαΐας ἔχει κατά νοῦν τήν ἄμμεση γέννηση ἑνός υἱοῦ τοῦ Ἄχαζ,
γιά παράδειγμα τοῦ Ἐζεκία (πράγμα πού φαίνεται πιθανόν, παρά τήν
ἀβεβαιότητα τῆς χρονολογίας, καί πράγμα πού φαίνεται νά ἐννόησαν οἱ Ο´
διαβάζοντας στόν στίχ. 14 “καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ”), ὅμως,
ἀπό τήν ἐπισημότητα τῆς προφητείας καί ἀπό τήν δυνατή ἔννοια τοῦ
συμβολικοῦ ὀνόματος πού δόθηκε στό παιδίο, νοοῦμε ὅτι ὁ Ἡσαΐας διαβλέπει
σ᾽ αὐτή τήν βασιλική γέννηση, πέρα ἀπό τά παρόντα περιστατικά, μία
ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ πρός τήν ὁριστική μεσσιακή βασιλεία. Ἔτσι ἡ προφητεία
περί τοῦ Ἐμμανουήλ ξεπερνάει τό ἄμεσο παρόν καί πολύ σωστά λοιπόν οἱ
Εὐαγγελιστές (εἰς Ματθ. 1,23 ἀναφέρεται τό Ἡσ. 7,14· εἰς Ματθ. 4,15-16
ἀναφέρεται τό Ἡσ. 8,23-9,1) καί στήν συνέχεια ὅλη ἡ χριστιανική παράδοση
βλέπουν στήν ἐδῶ προφητεία μας τήν ἀγγελία τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ».
– Ἡ παρθένος. Τό ἀντίστοιχο ἑβρ. «ἁλμά» σημαίνει ἀκριβῶς μία νέα ἄγαμη γυναίκα ἤ καί ἀκόμη καί μία προσφάτως ὑπανδρευμένη. Εἶναι τό θηλυκό τοῦ «ἕλεμ»,
ὁ ἄνδρας (Α´ Βασ. 17,56. 20,22)· ἡ λ. ἐμφανίζεται καί εἰς Γεν. 24,43.
Ἐξ. 2,8. Ψαλμ. 67,25 καί ἀλλοῦ μέ τήν ἔννοια τῆς «νεάνιδος». Ἡ Μετάφραση
ὅμως τῶν Ο´ ἀπέδωσε τήν ἑβραϊκή αὐτή ἔκφραση «ἁλμά» μέ τό «παρθένος»
καί αὐτό πρέπει νά ὑποδηλώνει μία παλαιά ἰουδαϊκή παράδοση περί τῆς
Μητέρας τοῦ Μεσσίου, πού θά καθιερωθεῖ ἀπό τό ἱερό Εὐαγγέλιο: Τό Ματθ.
1,23 βρίσκει στήν μετάφραση αὐτή τήν προφητεία περί τῆς παρθενικῆς
συλλήψεως τοῦ Χριστοῦ. – Ἐμμανουήλ, «ὁ Θεός μαζί μας». Πρόκειται
μᾶλλον γιά ἕνα τύπο λειτουργικῆς κραυγῆς. Μέ τό ὄνομα αὐτό δηλοῦται ἡ
θεία φύση τοῦ Παιδίου, ἐνῶ τό ὅτι ὁ Μεσσίας ἔρχεται ὡς Παιδίο (στίχ. 16)
αὐτό δηλώνει τήν ἀνθρώπινη φύση του. Ἡ ἔννοια τοῦ ὀνόματος τοῦ Παιδίου
«ὁ Θεός εἶναι μαζί μας» εἶναι μία δεύτερη διαβεβαίωση (σύγκρ. μέ τήν
πρώτη στίχ. 3-9) τοῦ Ἡσαΐου πρός τόν κατατρομαγμένο βασιλέα Ἄχαζ περί
τῆς θείας βοηθείας. 7,15. Βούτυρον καί μέλι φάγεται. Ἡ ἔκφραση εὑρίσκεται ἀργότερα εἰς Β´ Ἐνώχ 8,5 στόν λόγο περί παραδείσου. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ὑπό τήν τροφή «βούτυρο καί μέλι»
νοεῖται ἡ παραδείσια τροφή, ἡ ὁποία καί στούς Βαβυλωνίους καί στούς
ἄλλους λαούς καί μάλιστα καί στούς Ἕλληνες παριστάνεται ὡς τροφή θεῶν
καί ἡρώων. Θεωροῦνται ὅμως οἱ τροφές «βούτυρο καί μέλι» ἁπλές τροφές καί ὑπαινίσσονται γι᾽ αὐτό δύσκολα χρόνια. – Πρίν ἤ γνῶναι αὐτόν ἤ προελέσθαι… Ἡλικία ἠθικῆς διάκρισης. 7,16. Καί καταληφθήσεται ἡ γῆ… Ὅπως
στήν προφητεία 7,7-9, ἔτσι καί ἐδῶ ἔχουμε μία ἀγγελία περί τῶν
καταστροφῶν πού θά ἔλθουν στά βασίλεια τῆς Σαμάρειας καί τῆς Δαμασκοῦ,
πράγμα πού ὑπόσχεται ὁ Θεός στό βασίλειο τοῦ Ἰούδα, πού τώρα ἀπειλεῖται.
7,17. Ὁ στίχ. μας ὑποδηλώνει μιά ἐποχή εὐημερίας καί δόξης, ὡς
αὐτές πού γνώρισε ὁ Ἰσραήλ στίς βασιλεῖες τοῦ Δαυίδ καί τοῦ Σολομῶντος.
Μέ αὐτή τήν ὅραση τῆς ἐλπίδος τελειώνει τό δεύτερο ἐπεισόδιο (7,10-17)
τῆς προφητείας τοῦ Ἐμμανουήλ. – Γιά τό ποία σχέση ἔχει ὁ Ἐμμανουήλ πρός
τούς στίχ. 15-17 βλ. τό μνημονευθέν βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Καθηγητοῦ μας
Π. Μπρατσιώτη στίς σελ. 122. 123.
Ἐπιδρομή κατά τῆς Ἰουδαίας (7,18-25)
(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)
Ἡ περικοπή μας ἐδῶ εἶναι μιά
προφητεία τοῦ Ἡσαΐου κατά τῆς Ἰουδαίας, προερχόμενη μᾶλλον ἀπό τά
μετέπειτα χρόνια τῆς δράσεώς του. Ἡ προφητεία ὁμιλεῖ γιά τήν ἐρήμωση τῆς
Ἰουδαίας ἀπό τήν Αἴγυπτο καί τήν Ἀσσυρία, πού παριστάνονται ὡς
ἐνοχλητικά ἔντομα, ὡς μύγες καί ὡς μέλισσες. Μέ μέλισσες πάντως
περιγράφονται οἱ ἐνοχλητικώτεροι Ἀσσύριοι (στίχ. 18), αὐτοί μέ τούς
ὁποίους, κατά τίς προηγούμενες περικοπές μας, ὁ Ἄχαζ ἤθελε – καί τό
ἔκανε – νά συνάψει συμμαχία. Ἀκόμη οἱ Ἀσσύριοι παριστάνονται καί ὡς
μεγάλο καί κοφτερό ξυράφι, μέ τό ὁποῖο θά «ξυρισθεῖ» (= θά ἐρημωθεῖ) ἡ
Ἰουδαία (στίχ. 20). Τέλος ἡ χώρα παριστάνεται ὡς ἐρημωμένη ἀπό τίς
ἐπιθέσεις τῶν δύο αὐτῶν ἐνοχλητικῶν ἐντόμων καί ὡς γεμάτη ἀπό ἀγκάθια
καί τριβόλους (στίχ. 23), ὥστε μόνο οἱ κυνηγοί θά μποροῦν νά τήν
διέρχονται (στίχ. 24) καί τά ζῶα θά βόσκουν σ᾽ αὐτήν (στίχ. 25). Ὅσοι θά
ἀπομείνουν στήν χώρα θά τρέφονται μέ τήν κοινή τροφή τῶν νομάδων, τό
βούτυρο καί τό μέλι (στίχ. 22).
(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)
7,18Καί θά συμβεῖ ἐκείνη τήν ἡμέρα:
Ὁ Κύριος θά σφυρίξει στήν μύγα,
πού ὑπάρχει σέ κάποιο μέρος τοῦ ποταμοῦ τῆς Αἰγύπτου,α
καί στήν μέλισσα, πού εἶναι στήν χώρα τῶν Ἀσσυρίων.
19Καί θά ἔρθουν ὅλοι καί θά ἐγκατασταθοῦν
στίς φάραγγες τῆς χώρας
καί στίς τρῶγλες τῶν βράχων
καί στά σπήλαια καί σέ κάθε χαράδρα
καί σέ κάθε δένδρο.β
20Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά ξυρίσει ὁ Κύριος
μέ μεγάλο καί κοφτερόγ ξυράφι,
– πού βρίσκεται πέραν τοῦ ποταμοῦ τοῦ ἔθνους τῶν Ἀσσυρίων –
τήν κεφαλή καί τίς τρίχες τῶν ποδῶν
καί θά ἀφαιρέσει τόν πώγωνά σας.
21Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά συμβεῖ:
Θά τρέφει κάποιος (μόνο) μιά νεαρή ἀγελάδα
καί ἕνα ζεῦγος προβάτων·
22καί θά συμβεῖ, λόγω τῆς ἀφθονίας πού θά ἀποδώσουν,
νά τρώγουν γάλα, βούτυρο καί μέλι ὅσοι θά ἀπομείνουν στήν χώρα.
23Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά συμβεῖ:
Κάθε τόπος, στόν ὁποῖο θά ὑπάρχουν χίλια κλήματα
ἀξίας χιλίων σίκλων,
θά γεμίσει ἀπό ἀγκάθια καί τριβόλους.
24Μέ βέλη καί τόξα θά εἰσέρχονται ἐκεῖ,
γιατί ὅλη ἡ χώρα θά χερσωθεῖ καί θά γεμίσει ἀπό ἀγκάθια.
25 Καί κάθε βουνό καλλιεργήσιμο θά καλλιεργηθεῖ μέ ἄροτρο
καί δέν θά ὑπάρχει ἐκεῖ φόβος (λόγω τῆς ἀπουσίας τῶν ἐχθρῶν)·
ἀλλά καί αὐτά ἐπειδή θά γίνουν χέρσα καί θά γεμίσουν μέ ἀγκάθια,
θά εἶναι γιά βοσκή προβάτων καί γιά νά καταπατοῦνται ἀπό τά βόδια.
α. Τό τέλος τοῦ στίχου κατά τό Ἑβρ.: «Ἡ ὁποία (ὑπάρχει) στό τέλος τῶν ποταμῶν (βραχιόνων τοῦ Νείλου) στήν Αἴγυπτο».
β. «Βοσκότοποι» μεταφράζουν τήν ἀντίστοιχο ἑβραϊκή ἔκφραση ἤ «ποτίστρες»
γ. «Μισθωμένο», λέγει τό Ἑβρ.
δ. Μεταφράσαμε κατά λέξη τό κείμενο,
ἀλλά δέν φαίνεται νά ἀποδίδεται νόημα σύμφωνο μέ τά συμφραζόμενα.
Καλύτερο νόημα ἀποδίδεται μέ τήν μετάφραση:
Καί σ᾽ ὅλα τά βουνά τά καλλιεργημένα μέ ἄροτρο
δέν θά πατήσει κανείς ἐκεῖ·
γιατί θά φοβοῦνται ἀπό τούς τριβόλους καί τά ἀγκάθια·
θά γίνουν βοσκήματα προβάτων
καί καταπατήματα βοδιῶν.
(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)
7,18-25. Τέσσερες ἀπειλές
διευρυνόμενες. Δέν πρόκειται στήν περικοπή μας γιά τόν Συροεφραιμικό
πόλεμο, ἀλλά γιά τήν Αἴγυπτο καί τήν Ἀσσυρία. Δέν πρόκειται πιά γιά μιά
εὐημερία, ἀλλά γιά μιά ἀπειλή ἐρήμωσης τῆς χώρας ἀπό τούς Ἀσσυρίους.
Ἔχουμε πιθανόν μιά μεταγενέστερη προφητεία τῶν τελευταίων χρόνων δράσεως
τοῦ Ἡσαΐου, πρίν ἀπό τήν ἐπέμβαση τοῦ Σενναχηρίμ. Πρέπει νά παρενεβλήθη
ἐδῶ λόγῳ τῆς μνείας τοῦ γάλακτος καί τοῦ μέλιτος, στίχ. 22, πού
μνημονεύθηκε στήν προηγουμένη ἀκριβῶς περικοπή, στίχ. 15. Ἀλλά ἐνῶ στόν
στίχ. 15 εἶναι μία τροφή χάριτος, βλ. Ἐξ. 3,8.17. Δευτ. 6,3. 11,9 κ.ἄ.,
ὅμως στόν στίχ. 22 ἐδῶ πρόκειται περί μόνης τροφῆς μιᾶς ἐρημωμένης χώρας
γιά μιά ποιμενική ζωή. Εἶναι διάφορος λοιπόν ἡ περικοπή μας ἀπό τήν
προηγούμενη καί προέρχεται ἀπό περίοδο πού κυριαρχεῖ ἡ ἀπειλή τῶν
Ἀσσυρίων. 7,20. Τῶν ποδῶν. Βλ. σχόλ. εἰς Ἐξ. 4,25. 7,22. Βούτυρον καί μέλι φάγεται πᾶς ὁ καταλειφθείς ἐπί τῆς γῆς.
Ὁ στίχος φαίνεται νά σημαίνει ἤ ὅτι θά ἀπομείνουν τόσον ὀλίγοι μετά τό
κτύπημα τῶν Ἀσσυρίων, ὥστε γιά τούς ὀλίγους αὐτούς θά εἶναι ἄφθονος ἡ
ὑπάρχουσα τροφή, ἤ ὅτι ἀποτελεῖ μία προφητεία γιά ἐκείνους πού θά
ἐπιζήσουν τῆς καταστροφῆς, ὅτι θά ἔχουν μόνον τήν τροφή τῶν νομάδων,
ἀντί ἄλλων πλουσίων καί ποικίλων ἡδονικῶν ἐδεσμάτων, μέ τά ὁποῖα εἶχαν
συνηθίσει. 7,23-25. 7,24. Μετά βέλους καί τοξεύματος. Ὁ ὁπλισμός αὐτός εἶναι ἀναγκαῖος λόγω τῆς αὐξήσεως τῶν θηρίων. 7,25.
Τό νόημα τοῦ στίχου καί ὅλης τῆς περικοπῆς εἶναι ὅτι ἡ χώρα θά ἐρημωθεῖ
καί αὐτό θά ὑποχρεώσει τούς ἐπιζήσαντες νά καταφύγουν στήν ποιμενική
ζωή γιά τήν ἀπόκτηση τῶν στοιχειωδῶν. Οἱ Ἰουδαῖοι θά ἔπρεπε νά ἦταν
πλούσιοι, ἀλλά γιά τήν ἀνυπακοή τους στά κηρύγματα τῶν προφητῶν ἡ χώρα
τους κατήντησε «εἰς χέρσον καί εἰς ἄκανθαν» (στίχ. 23). Ὅμως μετά τήν παιδαγωγική τους τιμωρία ἡ χώρα τους θά γίνει πάλι καλό «βόσκημα προβάτου καί καταπάτημα βοός»
(στίχ. 25β). – Ἄς παρατηρήσουμε ὅτι στίς δύο τελευταῖες προφητεῖες τῆς
περικοπῆς μας (στίχ. 21-22. 23-25) γίνεται ὑπαινιγμός στό ἀγαπητό θέμα
τοῦ προφήτου μας περί ὑπολοίπου: παρά τήν μέλλουσα νά συμβεῖ καταστροφή,
θά ἐπιζήσει τό ἐκλεκτό ὑπόλοιπο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
