Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013

Ο ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΙΟΥΣΤΙΝΗΣ

Ο ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΙΟΥΣΤΙΝΗΣ
 
 
Ευλογητός ει ο Θεός ημών πάντων τε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων αμήν.
Δόξα σοί, ὁ Θεός ἠμῶν, δόξα σοί.
Βασιλεῦ Οὐράνιε, Παράκλητε, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός, ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἠμίν καί
καθάρισον ἠμᾶς ἀπό πάσης κηλίδος καί σῶσον, Ἀγαθέ τάς ψυχᾶς ἠμῶν.
Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος ἐλέησον ἠμᾶς. (τρεῖς φορές)
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Παναγία τριάς, ἐλέησον ἠμᾶς. Κύριε ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν. Δέσποτα, συγχώρισον τάς ἀνομίας ἠμίν. Ἅγιε, ἐπισκεψε καί ἴασαι τάς ἀσθενείας ἠμῶν, ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου.


Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Πάτερ ἠμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τό ὄνομά Σου, ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου, γεννηθήτω τό θέλημά Σου ὡς ἐν οὐρανό καί ἐπί τῆς γής. Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἠμίν
σήμερον, καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν, ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν, καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν ἀλλά ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.
Κύριε, εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου, ἐνώτισαι τήν δέησίν μου ἐν τή ἀληθεία σου, εἰσάκουσόν μου ἐν τή δικαιοσύνη σου• καί μή εἰσέλθης εἰς κρίσιν μετά τοῦ δούλου σου, ὅτι οὐ
δικαιωθήσεται ἐνώπιόν σου πᾶς ζῶν. ὅτι κατεδίωξεν ὁ ἐχθρός τήν ψυχήν μου, ἐταπείνωσεν εἰς γῆν τήν ζωήν μου, ἐκάθισε μέ ἐν σκοτεινοῖς ὡς νεκρούς αἰῶνος καί ἠκηδίασεν ἔπ  ἐμέ τό πνεῦμά μου, ἐν ἐμοί ἐταράχθη ἡ καρδία μου. Ἐμνήσθην ἡμερῶν ἀρχαίων, ἐμελέτησα ἐν πάσι τοῖς ἔργοις σου, ἐν ποιήμασι τῶν χειρῶν σου ἐμελέτων. διεπέτασα πρός σέ
τάς χεῖράς μου, ἡ ψυχή μου ὡς γῆ ἄνυδρος σοί. Ταχύ εἰσάκουσόν μου, Κύριε, ἐξέλιπε τό πνεῦμά μου μή ἀποστρέψης τό πρόσωπόν σου ἄπ ἐμοῦ, καί ὁμοιωθήσομαι τοῖς
καταβαίνουσιν εἰς λάκκον. ἀκουστόν ποίησον μοί τό πρωί τό ἔλεός σου, ὅτι ἐπί σοῖ ἤλπισα• γνώρισον μοί, Κύριε, ὁδόν, ἐν ἤ πορεύσομαι, ὅτι πρός σέ ἤρα τήν ψυχήν μου• ἐξελού
μέ ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου, Κύριε, ὅτι πρός σέ κατέφυγον. δίδαξον μέ τοῦ ποιεῖν τό θέλημά σου, ὅτι σύ εἰ ὁ Θεός μου• τό πνεῦμά σου τό ἀγαθόν ὁδηγήσει μέ ἐν γῆ εὐθεία. Ἕνεκεν τοῦ
ὀνόματός σου, Κύριε, ζήσεις μέ, ἐν τή δικαιοσύνη σου ἑξάξεις ἐκ θλίψεως τήν ψυχήν μου καί ἐν τῷ ἐλέει σου ἐξολοθρεύσεις τούς ἐχθρούς μου καί ἀπολεῖς πάντας τούς θλίβοντας
τήν ψυχήν μου, ὅτι ἐγώ δοῦλός σου εἰμι.

                               

Ἐλέησον μέ, ὁ Θεός, κατά τό μέγα ἔλεός σου καί κατά τό πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου ἑξάλειψον τό ἀνόμημά μου•ἐπί πλεῖον πλῦνον μέ ἀπό τῆς ἀνομίας μου καί ἀπό τῆς ἁμαρτίας
μου καθάρισον μέ. Ὅτι τήν ἀνομίαν μου ἐγώ γινώσκω, καί ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν μου ἐστι διαπαντός. Σοί μόνω ἥμαρτον καί τό πονηρόν ἐνώπιόν σου ἐποίησα, ὅπως ἄν δικαιωθῆς
ἐν τοῖς λόγοις σου, καί νικήσης ἐν τῷ κρίνεσθαι σέ. Ἰδού γάρ ἐν ἀνομίαις συνελήφθην, καί ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησε μέ ἡ μήτηρ μου. Ἰδού γάρ ἀλήθειαν ἠγάπησας, τά ἄδηλα καί τά
κρύφια της σοφίας σου ἐδήλωσας μοί. Ραντιεῖς μέ ὑσσώπω, καί καθαρισθήσομαι, πλυνεῖς μέ, καί ὑπέρ χιόνα λευκανθήσομαι. Ἀκουτιεῖς μοί ἀγαλλίασιν καί εὐφροσύνην,
ἀγαλλιάσονται ὀστέα τεταπεινωμένα. Ἀποστρεψον τό πρόσωπόν σου ἀπό τῶν ἁμαρτιῶν μου καί πάσας τάς ἀνομίας μου ἑξάλειψον. Καρδίαν καθαράν κτίσον ἐν ἐμοί, ὁ Θεός, καί
πνεῦμα εὐθές ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου. Μή ἀπορρίψης μέ ἀπό τοῦ προσώπου σου καί τό πνεῦμά σου τό ἅγιον μή ἀντανέλης ἄπ ἐμοῦ. Ἀπόδος μοί τήν ἀγαλλίασιν τοῦ
σωτηρίου σου καί πνεύματι ἠγεμονικῶ στήριξον μέ. Διδάξω ἀνόμους τάς ὁδούς σου, καί ἀσεβεῖς ἐπί σέ ἐπιστρέψουσι. Ρύσαι μέ ἐξ αἱμάτων ὁ Θεός, ὁ Θεός τῆς σωτηρίας
μου•ἀγαλλιάσεται ἡ γλῶσσά μου τήν δικαιοσύνην σου. Κύριε, τά χείλη μου ἀνοίξεις, καί τό στόμα μου ἀναγγελεῖ τήν αἴνεσίν σου. Ὅτι εἰ ἠθέλησας θυσίαν, ἔδωκα ἄν•ὁλοκαυτώματα
οὐκ εὐδοκήσεις. Θυσία τῷ Θεῶ πνεῦμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ ἐξουδενώσει. Ἀγάθυνον, Κύριε, ἐν τή εὐδοκία σου τήν Σιῶν, καί
οἰκοδομηθήτω τά τείχη Ἱερουσαλήμ• τότε εὐδοκήσεις θυσίαν δικαιοσύνης, ἀναφοράν καί ὁλοκαυτώματα• τότε ἀνοίσουσιν ἐπί τό θυσιαστήριόν σου μόσχους.

Καί εὐθύς ψάλλομεν τόν Κανόνα, οὗ ἡ ἀκροστιχίς.
Ὠδή ἅ΄ Ἦχος πλ. δ΄. Ὑγρᾶν διοδεύσας.

Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Δυάς τῶν Ἁγίων πανευκλεής, Τριάδα τήν θείαν, δυσωπήσατε ἐκτενῶς, ὤ Κυπριανέ σύν Ἰουστίνη, ἐκλυτρωθῆναι ἠμᾶς πάσης θλίψεως.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ὑψόθεν βραβεύσατε ἐκ Θεοῦ, τοῖς περισχεθείσι, τή κακία τοῦ δυσμενοῦς, ὤ Κυπριανέ σύν Ἰουστίνη, ἀπαλλαγήν καί ταχείαν ἐκλύτρωσαι.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.xristianos.gr
Ἀθλήσει δοξάσαντες τόν Χριστόν, παθῶν ἀδοξίας, καί κηλίδων τῶν τῆς ψυχῆς, ὤ Κυπριανέ σύν Ἰουστίνη, τούς προσιόντας ὑμίν ἐκκαθάρατε.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Σαρκός ὁμοιώματι ὑπέρ νοῦν, τεκοῦσα Παρθένε, τόν Σωτήρα καί Ποιητήν, αὐτόν ἐκδυσώπει Θεοτόκε, πάντας σωθῆναι τους σέ μεγαλύνοντας.

Ὠδή γ΄. Οὐρανίας Ἁψίδος.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Σωτηρίας λιμένα, τόν σόν ναόν ἔχοντες πάσης τρικυμίας καί ζάλης, βίου ρυόμεθα, Κυπριανέ ἱερέ, τούτω προστρέχοντες πίστει, καί τήν σήν ἀντίληψιν, ἐπικαλούμενοι.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ὡς λαβόντες τήν χάριν, παρά Θεοῦ Ἅγιοι, λύειν μηχανᾶς τοῦ Βελίαρ, ὑμῶν δεήσεσι, Κυπριανέ ἱερέ, καί Ἰουστίνα θεοφρον, ἐκ τῆς τούτου ρύσασθε, ἠμᾶς κακώσεως.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Ζηλωτᾶς καλῶν ἔργων, βίω σεμνῶ δείξατε, τούς εἰλικρινῶς προσιόντας, ἠμῶν τή χάριτι, Κυπριανέ ἱερέ, καί Ἰουστίνα θεοφρον, ἱλασμόν αἰτούμενοι, ἠμίν καί ἔλεος.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ὁ περιδοξος θρόνος, τό τοῦ Θεοῦ σκήνωμα, Κεχαριτωμένη Παρθένε, σκεῦος μέ ἔργασαι, δί’ ἐναρέτου ζωῆς, τῆς θεϊκῆς χορηγίας, τόν θερμῶς προστρέχοντα, ὑπό τήν σκέπην σου.
Διασωσον Κυπριανέ θεοφάντορ σύν Ἰουστίνη, πάσης βλάβης καί ἐπηρείας τοῦ ὄφεως, τούς καταφεύγοντας πόθω ὑμῶν τή σκέπη.
Ἐπιβλεψον ἐν εὐμενεία πανύμνητε Θεοτόκε, ἐπί τήν ἐμήν χαλεπήν του σώματος κάκωσιν, καί ἴασαι τῆς ψυχῆς μου τό ἄλγος.

Αἴτησις παρά τοῦ ἱερέως καί τό Κάθισμα.
Ἦχος β΄. Τά ἄνω ζητῶν.

Πρεσβείαις ὑμῶν, ἀπαύστως τειχιζόμενοι, ἐχθροῦ πονηροῦ, τάς μηχανᾶς ἐκτρέπομεν, Κυπριανέ μακάριε, Ἰουστίνα τέ νύμφη τοῦ Κτίσαντος καί διά τοῦτο τήν χάριν ὑμῶν, εὐσήμω
ἐν στόματι κηρύττομεν.

Ὠδή δ΄. Εἰσακήκοα Κύριε.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ἱλασμόν τέ καί ἴασιν, καί μαγγανειῶν παντοίων ἐκλύτρωσιν, ἑξαιτήσασθε μακάριοι, τοῖς ὑπό τήν σκέπην ὑμῶν σπεύδουσι.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Συντριβέντες ταῖς θλίψεσι, καί ταῖς ἐπηρείαις τοῦ πολεμήτορος, τή πρεσβεία ὑμῶν σπεύδομεν, ὡς ἄν συνοχῆς πικρᾶς ρυσθείημεν.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Ἡ Μονή ὑμῶν Ἅγιοι, ὤφθη ἰατρεῖον πάσης κακώσεως. Τούς ἐν ταύτη γάρ προστρέχοντας, συμφορῶν καί πόνων ἁπαλάσσετε.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Μαριάμ ὑπεράμωμε, τήν μεμολυσμένην ψυχήν μου πάθεσιν, ἀποκάθαρον σή χάριτι, καί φωτός τοῦ θείου μέ ἀξίωσον.

Ὠδή ἐ΄. Φώτισον ἠμᾶς.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ἄνωθεν ἠμᾶς, ἐποπτεύοντες μή παύσησθε, Ἰουστίνα καί σοφέ Κυπριανέ, τούς τή σκέπη ὑμῶν πίστει καταφεύγοντας.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Συντριψον ὀφρύν, τοῦ δολίου πολεμήτορος, τοῦ ζητοῦντος τήν ἀπώλειαν ἠμῶν, ὤ δυάς κλεινῶν Ἁγίων θεοδόξαστε.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.xristianos.gr
Ταύτην τήν Μονήν, ἀεί σκέπετε δεόμεθα, Ἰουστίνα καί σοφέ Κυπριανέ, καυχωμένην τή πλουσία ἠμῶν χάριτι.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ὤφθης τοῦ Θεοῦ, ναός θεῖος καί ὑπερφωτός, Θεοτόκε σωματώσασα αὐτόν. διό λύσον τῶν παθῶν μου τήν σκοτόμαιναν.

Ὠδή ς΄. Τήν δέησιν ἐκχεῶ.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ναμάτων, τῶν μυστικῶν πεπλησμένοι, ὡς δοξάσαντες Χριστόν ἐν ἀθλήσει, Κυπριανέ καί σεμνή Ἰουστίνα, τούς τῶν παθῶν ἠμῶν ἄνθρακας σβέσατε, καί ἀναβλύσατε ἠμίν,
παρακλήσεως ὕδωρ σωτήριον.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ἀφράστως, τῷ εὐσεβεῖ ὀραθέντες, ἐκδηλώσατε αὐτῶ παραδόξως, Κυπριανέ καί σεμνή Ἰουστίνα, τήν εὐδοκίαν Θεοῦ τήν σωτήριον, περί τῆς μάνδρας τῆς ὑμῶν, ἤν φρουρεῖτε ὑμῶν
παρακλήσεσι.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Γαλήνην, καί ψυχικήν σωτηρίαν, καί σωμάτων ταχινήν θεραπείαν, Κυπριανέ καί σεμνή Ἰουστίνα, καί μαγειῶν χαλεπῶν ἀπολύτρωσιν, αἰτήσασθε τοῖς εὐλαβῶς, τή πρεσβεία ὑμῶν
καταφεύγουσι.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἰλύος, φθοροποιῶν παθημάτων, οἰκτιρμῶν σου Θεοτόκε τοῖς ρείθροις, τήν ρυπωθείσαν μου πλῦνον καρδίαν, καί καθαρόν μέ παραστησον δέομαι, ἐν ὥρα δίκης τῆς φρικτῆς, τοῦ
Υἱοῦ σου τῷ βήματι Ἄχραντε.
Διασωσον Κυπριανέ θεοφάντορ σύν Ἰουστίνη, πάσης βλάβης καί ἐπηρείας τοῦ ὄφεως, τούς καταφεύγοντας πόθω ὑμῶν τή σκέπη.
Ἄχραντε ἡ διά λόγου τόν Λόγον ἀνερμηνεύτως, ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τεκοῦσα δυσώπησον, ὡς ἔχουσα μητρικήν παρρησίαν.

Ὁ ἱερεύς μνημονεύει ὡς δεδήλωται, καί μετά τήν ἐκφώνησιν.
Κοντάκιον. Ἦχος β΄. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.

Ὡς βοηθοί καί θερμοί ἀντιλήπτορες, τῶν προσιόντων ὑμίν μετά πίστεως, παθῶν ἀκαθάρτων λυτρώσασθε, Κυπριανέ Ἰουστίνα τέ ἔνδοξοι, ἠμᾶς τή τοῦ Πνεύματος χάριτι.

Εἴτα τό ἅ΄ ἐκ τῶν τριῶν ἀντιφώνων τῶν Ἀναβαθμῶν τοῦ δ΄ Ἤχου.
Ἐκ νεότητός μου, πολλά πολεμεῖ μέ πάθη. Ἀλλ’ αὐτός ἀντιλαβού καί σῶσον Σωτήρ μου (δίς).
Οἱ μισοῦντες Σιῶν, αἰσχύνθητε ἀπό τοῦ Κυρίου. Ὡς χόρτος γάρ, πυρί ἔσεσθε ἀπεξηραμμένοι (δίς).

Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.xristianos.gr
Ἁγίω Πνεύματι πάσα ψυχή ζωοῦται, καί καθάρσει ὑψοῦται, λαμπρύνεται, τή Τριάδι μονάδι, ἱεροκρυφίως.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἁγίω Πνεύματι, ἀναβλύζει τά τῆς χάριτος ρεῖθρα, ἀρδεύοντα, ἅπασαν τήν κτίσιν, πρός ζωογονίαν.

Καί εὐθύς τό προκείμενον.
Θαυμαστός ὁ Θεός ἐν τοῖς Ἁγίοις αὐτοῦ (δίς).
Στίχος: Τοῖς ἁγίοις τοῖς ἐν τή γῆ αὐτοῦ ἐθαυμάστωσεν ὁ Κύριος. Θαυμαστός ὁ Θεός ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ.

Εὐαγγέλιον. Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον. (Ἰ΄ 5-8).
Τῷ καιρῶ ἐκείνω, προσκαλεσάμενος ὁ Ἰησοῦς τούς δώδεκα Μαθητᾶς αὐτοῦ, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν πνευμάτων ἀκαθάρτων, ὥστε ἐκβάλλειν αὐτά, καί θεραπεύειν πάσαν νόσον
καί πάσαν μαλακίαν. Τούτους ἀπέστειλεν ὁ Ἰησοῦς, παραγγείλας αὐτοῖς, λέγων: εἰς ὁδόν ἐθνῶν μή ἀπέλθητε, καί εἰς πόλιν Σαμαρειτῶν μή εἰσέλθητε. πορεύεσθε δεμάλλον πρός τά
πρόβατα τά ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. Πορευόμενοι δέ κηρύσσετε, λέγοντες ὅτι ἤγγικεν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἀσθενοῦντας θεραπεύετε, λεπρούς καθαρίζετε, νεκρούς ἐγείρετε,
δαιμόνια ἐκβάλλετε. δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δῶτε.

Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Ταῖς τῶν Σῶν Μαρτύρων, πρεσβείαις Ἐλεῆμον, ἑξάλειψον τά πλήθη τῶν ἐμῶν ἐγκλημάτων.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ταῖς τῆς Θεοτόκου, πρεσβείαις Ἐλεῆμον, ἑξάλειψον τά πλήθη τῶν ἐμῶν ἐγκλημάτων.

Στίχος. Ἐλέησον μέ, ὁ Θεός, κατά τό μέγα ἔλεός σου, καί κατά τό πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου, ἑξάλειψον τό ἀνόμημά μου.

Ἦχος πλ. β΄. Ὅλην ἀποθέμενοι.
Ὄμβροις θείου Πνεύματος, Κυπριανέ Ἱεράρχα, Ἰουστίνα πανσεμνέ, τάς ψυχᾶς δροσίσατε ἠμῶν ἄνωθεν, καί παθῶν παύσατε, τήν ἄσπετον φλόγα, τήν πικρῶς ἠμᾶς ἐκτήκουσαν,
καί ἅπαν τέχνασμα, καθ' ἠμῶν δολίως κινούμενον, μαγγανειῶν συντρίψατε, ταῖς ὑμῶν θερμαῖς ἀντιλήψεσιν, εἰρήνην βαθείαν, αἰτούμενοι ἠμίν παρά Χριστοῦ, ὡς ἠμῶν πρέσβεις
πρός Κύριον, καί πταισμάτων ἄφεσιν.xristianos.gr

Ὁ ἱερεύς: Σῶσον ὁ Θεός τόν λαόν σου καί εὐλόγησον τήν κληρονομίαν σου• ἐπισκεψαι τόν κόσμον σου ἐν ἐλέει καί οἰκτιρμοῖς. Ὑψωσον κέρας Χριστιανῶν
ὀρθοδόξων καί καταπεμψον ἐφ’ ἠμᾶς τά ἐλέη σου τά πλούσια• πρεσβείαις τῆς παναχράντου Δεσποίνης ἠμῶν Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας δυνάμει τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ
Σταυροῦ• προστασίαις τῶν τιμίων ἐπουρανίων Δυνάμεων Ἀσωμάτων• ἰκεσίαις τοῦ Τιμίου καί Ἐνδόξου Προφήτου, Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου• τῶν ἁγίων ἐνδόξων καί
πανευφήμων Ἀποστόλων• ὧν ἐν Ἁγίοις Πατέρων ἠμῶν, μεγάλων ἱεραρχῶν καί οἰκουμενικῶν διδασκάλων Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ
Χρυσοστόμου, Ἀθανασίου καί Κυρίλλου, Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμμονος, πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας. Νικολάου τοῦ ἐν Μύροις, Σπυρίδωνος ἐπισκόπου Τριμυθοῦντος, τῶν
Θαυματουργῶν• τῶν ἁγίων ἐνδόξων μεγαλομαρτύρων Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, Δημητρίου τοῦ Μυροβλήτου, Θεοδώρων Τύρωνος καί Στρατηλάτου, τῶν ἱερομαρτύρων
Χαραλάμπους καί Ἐλευθερίου, τῶν ἁγίων ἐνδόξων καί καλλινίκων Μαρτύρων. Τῶν ὁσίων καί θεοφόρων Πατέρων ἠμῶν. Τῶν ἁγίων καί δικαίων θεοπατόρων Ἰωακείμ καί ’Ἄννης.
Τῶν Ἁγίων Κυπριανού καί Ιουστίνης, καί πάντων σου τῶν Ἁγίων. Ἰκετεύομεν σέ, μόνε πολυέλεε Κύριε. Ἐπάκουσον ἠμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν δεομένων σου καί ἐλέησον ἠμᾶς.

Ὠδή ζ΄. Οἱ ἐκ τῆς Ἰουδαίας.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ὡς ἐρρύσω τό πάλαι, τήν γυναίκα παμμάκαρ ἐκ πικρᾶς μάστιγος, οὕτως ἐκ πάσης βλάβης, καί χαλεπῆς μαγείας, ἀνωτέρους διάσωζε, Κυπριανέ ἱερέ, τούς σέ ὑμνολογοῦντας.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Νοσημάτων παντοίων, καί κινδύνων ἐν βίω καί περιστάσεων, σκανδάλων ὀλεθρίων, μαγγανειῶν καί πόνων, ἀσινεῖς διασώσατε, Κυπριανέ ἱερέ, ἠμᾶς σύν Ἰουστίνη.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Γεωργεῖν θεῖον φόβον, καί κατάνυξιν θείαν καί βίον κρείττονα, ἠμᾶς τούς ἐνοικούντας, ὑμῶν τή θεία Μάνδρα, ἐνισχύσατε Ἅγιοι, Κυπριανέ ἱερέ, καί Μάρτυς Ἰουστίνα.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.xristianos.gr
Ἐξ ἀχράντου γαστρός σου, ὁ Ὑπερθεός Λόγος σάρκα προσείληφε, καί ἔσωτε τόν κόσμον, τῆς πάλαι ἁμαρτίας, Θεοτόκε δί' ἔλεος. ὅθεν σωθῆναι καμέ, αὐτόν ἀεί δυσώπει.

Ὠδή ἡ΄. Τόν Βασιλέα.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Ρυσθεῖς ὁ νέος, τῆς τοῦ ἐχθροῦ μαγγανείας, ὡς προσέφυγεν ὑμῶν τή προστασία, πιστῶς τήν θείαν χάριν, ὑμῶν ἀνακηρύττει.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Αἶνον προσάδει, ὡς δί' ὑμῶν ἰαθεῖσα, ὑμίν Ἅγιοι γυνή ἄλλη ἐν πίστει. πάσι γάρ δωρεῖσθε, ἰάματα ποικίλα.
Εὐλογοῦμεν Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα τόν Κύριον.
Σωματικῶν μέ καί ψυχικῶν νοσημάτων, θεραπεύσατε ὑμῶν τή ἀντιλήψει, Κυπριανέ Πάτερ, ὁμού σύν Ἰουστίνη.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἰσχύν μοί δίδου, καταπατεῖν Θεοτόκε, τοῦ ἀλάστορος τήν κατ' ἐμοῦ μανίαν, ἴνα σέ δοξάζω τήν Κεχαριτωμένην.

Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν καί προσκυνοῦμεν τόν Κύριον.
Καί ἐπισυνάπτομεν τόν Εἱρμόν της ἡ΄ Ὠδῆς.
Τόν Βασιλέα, τῶν Οὐρανῶν Ὄν ὑμνούσι, στρατιαί τῶν Ἀγγέλων ὑμνεῖτε, καί ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τούς αἰώνας.

Ὠδή θ΄. Κυρίως Θεοτόκον.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Μαγείας ἀκαθάρτου, ἀσινεῖς τηρεῖτε, καί μαγγανείας ἁπάσης μακάριοι, τούς ἀδιστάκτω καρδία ὑμίν προσφεύγοντας.
Ἅγιοί του Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπέρ ἠμῶν.
Οἱ φύλακες καί ρύσται, ταύτης ὑμῶν τῆς ποίμνης, Κυπριανέ Ἰουστίνα τέ ἔνδοξοι, αὐτήν λυτροῦσθε σκανδάλων τοῦ πολεμήτορος.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι.
Ὑψίστου νῦν τῷ θρόνω, ἐν δόξη ἐστῶτες, Κυπριανέ Ἰουστίνα τέ ἔνδοξοι, τάς ἐκ καρδίας δεήσεις ἠμῶν προσδέξασθε.
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ὑδάτων ἀπωλείας, ρύσαι μέ Παρθένε, καί πρός πηγήν ἀπαθείας μέ ἴθυνον, ἴνα ζωῆς αἰωνίου γένωμαι μέτοχος.

Καί τά Μεγαλυνάρια
Ἄξιον ἐστίν ὡς ἀληθῶς μακαρίζειν Σέ τήν Θεοτόκον, τήν ἀειμακάριστον καί παναμώμητον καί μητέρα τοῦ Θεοῦ ἠμῶν.
Τήν τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ, καί ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σερουφείμ, τήν ἀδιαφθόρως, Θεόν Λόγον τεκοῦσαν, τήν ὄντως Θεοτόκον, Σέ μεγαλύνομεν.
Χαίροις θεηγόρε Κυπριανέ, ὁ στερρῶς ἀθλήσας, καί αἰσχύνας τόν δυσμενῆ. χαίροις καλλιμάρτυς, Κυρίου Ἰουστίνα, ἀστέρες εὐσεβείας, ἀειλαμπέστατοι.
Πλάνης καταπτύσας σκότος δεινόν, τῷ φωτί προσῆλθες, τῆς Τριάδος Κυπριανέ, διά τῆς καλλίστης, παρθένου Ἰουστίνης, μεθ' ἤς καί τόν ἀγώνα, τόν θεῖον ἤνυσας.
Χαίρετε προστᾶται τῶν εὐσεβῶν, Κυπριανέ Πάτερ, Ἰουστίνα τέ θαυμαστή. χαίρετε μεσίται, ἠμῶν πρός τόν Δεσπότην, καί ταύτης τῆς ἁγίας Μονῆς οἱ ἔφοροι.
Φρίττει τῶν δαιμόνων ἅπας ἑσμός, Κυπριανέ μάκαρ, Ἰουστίνα τέ εὐκλεής, ὑμίν τήν δοθεῖσαν, παρά Κυρίου χάριν, καί πόρρω ἐξ ἀνθρώπων, ἀποδιώκονται.
Ρύσασθε μαγείας τῆς χαλεπῆς, Κυπριανέ μάκαρ, Ἰουστίνα ἡ εὐκλεής, τούς τή μοχθηρία, αὐτῆς συνεχομένους, ψυχῶν τέ καί σωμάτων, πάθη ἰώμενοι.
Ταύτην τήν ἁγίαν ὑμῶν Μονήν, σκέπετε ἀπαύστως, ἀπό πάσης ἐπιβουλῆς, Κυπριανέ Πάτερ, ὁμού σύν Ἰουστίνη, αὐτήν ἐπευλογοῦντες, ὑμῶν τή χάριτι.
Πᾶσαι τῶν Ἀγγέλων αἵ στρατιαί, Πρόδρομε Κυρίου Ἀποστόων ἡ δωδεκάς, οἱ Ἅγιοι Πάντες μετά τῆς Θεοτόκου, ποιήσατε πρεσβείαν εἰς τό σωθῆναι ἠμᾶς.

Τρισάγιον
Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος Ἰσχυρός, ἅγιος Ἀθάνατος ἐλέησον ἠμᾶς (3 φορές).
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι, καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Παναγία Τριάς, ἐλέησον ἠμᾶς. Κύριε, ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν. Δέσποτα, συγχώρησον τάς ἀνομίας ἠμίν. Ἅγιε, ἐπισκεψαι καί ἴασαι τάς ἀσθενείας ἠμῶν ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός
σου. Κύριε, ἐλέησον. Κύριε ἐλῆσον. Κύριε ἐλέησον.
Δόξα Πατρί καί Υἱῶ καί Ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων.
Πάτερ ἠμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἁγιασθήτω τό ὄνομά σου . Ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου. Γεννηθήτω τό θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῶ καί ἐπίτης γής. Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἠμίν
σήμερον. Καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν. Καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλά ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.

Ὁ Ἱερεύς: Ὅτι σου ἐστίν ἡ βασιλεία καί ἡ δύναμις καί ἡ δόξα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος , νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως.
Θείου Πνεύματος, τή χορηγία, φῶς προσέλαβες, θεογνωσίας, Κυπριανέ καταισχύνας τόν δράκοντα. καί μαρτυρίου τόν δρόμον διήνυσας, σύν Ἰουστίνη ὁμού τή θεοφρονι.μεθ' ἤς
πρέσβευε, Τριάδι τή πανοικτίρμονι, δωρήσασθε ἠμίν τό μέγα ἔλεος.

Ἡ ἐκτενής παρά τοῦ Ἱερέως, καί ἀπόλυσις. Μετά τήν «ἀπόλυσιν» ψάλλομεν ἀργῶς τά κάτωθι τροπάρια.

Ἦχος β΄. Ὄτε ἐκ τοῦ ξύλου.
Πάντας τούς προσπίπτοντας πιστῶς, ὑμῶν τή ἁγία εἰκόνι, Κυπριανέ ἱερέ, Ἰουστίνα πανσεμνέ, νύμφη Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, πάσης βλάβης λυτρώσασθαι, καί τῶν σοφισμάτων, τοῦ
δολίου δράκοντος, καί μαγειῶν χαλεπῶν, πάσι δέ αἰτεῖσθαι θεόθεν, ἄλυπον ζωήν ἐν εἰρήνη, καί πταισμάτων ἄφεσιν δεόμεθα.

Ἦχος πλ. δ΄.
Δέσποινα προσδεξαι, τάς δεήσεις τῶν δούλων σου, καί λύτρωσαι ἠμᾶς ἀπό πάσης ἀνάγκης καί θλίψεως.

Ἦχος β΄.
Τήν πάσαν ἐλπίδα μου, εἰς σέ ἀνατίθημι, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ. φύλαξον μέ ὑπό τήν σκέπην σου.

Ὁ Ἱερεύς: Δί' εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἠμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός, ἐλέησον καί σῶσον ἠμᾶς. Ἀμήν.


ΚΥΤΤΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ! ΟΙ ΩΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΛΙΓΟ ΘΑ ΑΠΕΧΟΥΝ!

ΚΥΤΤΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ! ΟΙ ΩΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΛΙΓΟ ΘΑ ΑΠΕΧΟΥΝ!

Πρός τήν σύζυγο τοῦ Νεκταρίου,γιά νά τήν παρηγορήσει γιά τό θάνατο τοῦ παιδιού της.

Ἐσκόπευα νά σιωπήσω ἀπέναντι τῆς κοσμιότητός σου μέ τήν σκέψη ὅτι, μέ τήν ψυχή συμβαίνει ὅτι καί μέ ἕνα μάτι πού πάσχει ἀπό φλεγμονή. Αὐτό, δηλαδή τό μάτι καί τό πιό ἁπαλό πράγμα νά τό ἐγγίσει ἐρεθίζεται. Ἔτσι αἰσθάνεται καί ἡ ψυχή πού ἔχει τραυματιστεῖ ἀπό βαριά θλίψη, ὅταν πάει κανείς νά τῆς μιλήσει. Γιατί τά λόγια ὅσο καί ἄν εἶναι παρηγορητικά ὅταν λέγονται τήν ὥρα πού ἡ ψυχή πάσχει καί ἀγωνιᾶ, τίς φαίνονται πολύ ἐνοχλητικά. Ἐπειδή ὅμως σκέφθηκα ὅτι τώρα ἔχω νά κάνω μέ Χριστιανή ἐκπαιδευμένη στά θεῖα ἀπό πολύ καιρό καί πεπειραμένη στά ἀνθρώπινα, ἐνόμισα ὅτι δέν θά ἦταν σωστό νά παραλείψω τό καθῆκον μου.

Γνωρίζω ποιά εἶναι τά σπλάγχνα τῶν μητέρων καί ἰδιαίτερα ὅταν θυμηθῶ τούς δικούς σου καλούς καί ἥμερους τρόπους πρός ὅλους, λογαριάζω πόσο μεγάλος πρέπει νά εἶναι ὁ πόνος γιά τή συμφορά πού σ᾽ ἔχει βρεῖ τώρα. Ἔχασες γιό, τόν ὁποῖο, ὅσον ζοῦσε, μακάριζαν ὅλες οἱ μητέρες καί εὔχονταν τέτοιοι νά εἶναι καί οἱ δικοί τους γιοί. Καί ὅταν πέθανε, ἔκλαψαν σάν νά εἶχε θάψει κάθε μία τόν δικό της. Ὁ θάνατος ἐκείνου ὑπῆρξε πλῆγμα στίς δύο πατρίδες (ἐννοεῖ καί τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας του), τήν δική μας καί τήν χώρα τῶν Κιλίκων. Μ᾽ ἐκεῖνον μαζί ἔπεσε καί τό μέγα καί ἔνδοξον γένος (σημ: Ἴσως τό πεθαμένο παιδί νά ἦταν μονάκριβο. Ἔτσι μέ τό θάνατό του ξεκληριζόταν ἡ γενιά τους), κατέρρευσε σάν νά μετακινήθηκε ἡ βάση του. Ὤ συναπάντημα πονηροῦ δαίμονος! Πόσο τρομερό κακό κατώρθωσες νά προκαλέσεις! Ὤ γῆ, πού ἀναγκάστηκες νά ὑποφέρεις ἕνα τέτοιο πάθος! Καί ὁ ἥλιος ἀσφαλῶς θά ἔφριττε, ἄν εἶχε αἴσθηση μπροστά σ᾽ ἐκεῖνο τό σκυθρωπό θέαμα. Καί τί μπορεῖ νά πεῖ κανείς ἄξιο νά ἐκφράζει ὅσα τοῦ ὑπαγορεύει ἡ ἀπελπισία τῆς ψυχῆς.Ἀλλά, ὅπως διδαχθήκαμε ἀπό τό Εὐαγγέλιο, τά ὅσα μᾶς συμβαίνουν δέν εἶναι ἔξω ἀπό τή θεία Πρόνοια, γιατί οὔτε σπουργίτης δέν πέφτει χωρίς τό θέλημα τοῦ Πατέρα μας. Ὥστε ὅ,τι ἔχει συμβεῖ ἔγινε μέ τό θέλημα τοῦ Δημιουργοῦ μας. Καί ποιός μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ στό θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ἄς δεχτοῦμε λοιπόν τό συμβάν. Διότι μέ τήν δυσανασχέτηση οὔτε αὐτό πού ἔχει γίνει διορθώνουμε καί ἐπί πλέον καταστρέφουμε τούς ἑαυτούς μας.

 

 

Ἄς μή κατηγορήσουμε τήν δίκαιη κρίση τοῦ Θεοῦ, διότι εἴμαστε πολύ ἀμαθεῖς, γιά νά ἐλέγχουμε τίς ἀνέκφραστες κρίσεις Του. Τώρα ὁ Κύριος δοκιμάζει τήν ἀγάπη σου σ᾽ Ἐκεῖνον. Τώρα ἔχεις τήν εὐκαιρία νά κερδίσεις μέ τήν ὑπομονή σου τήν μερίδα τῶν Μαρτύρων. Ἡ μητέρα τῶν Μακκαβαίων εἶδε τό θάνατο ἑπτά παιδιῶν της καί δέν ἐστέναξε, οὔτε ἔχυσε ἄσκοπα δάκρυα, ἀλλά ἐνῶ ἔβλεπε τά παιδιά της νά φεύγουν ἀπό αὐτή τή ζωή μέ σκληρά βασανιστήρια, εἶχε εὐχαριστιακά βιώματα πρός τό Θεό. Γι᾽ αὐτό καί κρίθηκε καί ἀπό τό Θεό καί ἀπό τούς ἀνθρώπους τέλεια καί καταξιωμένη Χριστιανή. Μεγάλη ἡ συμφορά, τό ὁμολογῶ καί ἐγώ. Μεγάλοι ὅμως καί οἱ μισθοί πού ὁ Κύριος ἔχει ἑτοιμάσει γιά ὅσους κάνουν ὑπομονή.Ὅταν ἔγινες μητέρα καί εἶδες τό παιδί σου καί εὐχαριστοῦσες τό Θεό, γνώριζες ὁπωσδήποτε ὅτι εἶσαι θνητή καί ὅτι θά γέννησες θνητό. Τί τό παράδοξον λοιπόν, πού ὁ θνητός πέθανε; Μήπως σέ στενοχωρεῖ πού πέθανε πρόωρα; Δέν μποροῦμε νά ξέρουμε ἐάν δέν ἦταν τώρα ὁ κατάλληλος καιρός νά φύγει. Γιατί ἐμεῖς δέν ξέρουμε τί συμφέρει τήν ψυχή μας οὔτε ὁρίζουμε προθεσμίες στήν ἀνθρωπίνη ζωή. Στρέψε τά μάτια σου γύρω σ᾽ ὅλο τόν κόσμο ὅπου κατοικεῖς, καί θά κατανοήσεις ὅτι ὅλα ὅσα βλέπουμε εἶναι θνητά καί ὅτι ὑπόκεινται ὅλα στή φθορά. Κύτταξε ἐπάνω στόν οὐρανό. Κάποτε καί αὐτός θά διαλυθεῖ. Κύτταξε τόν ἥλιο.

 

Oὔτε καί αὐτός θά παραμείνει. Τά ἀστέρια ὅλα, τά ζῶα τῆς ξηρᾶς καί τῶν ὑδάτων, αἱ ὡραιότητες τῆς γῆς, ἡ ἴδια ἡ γῆ, ὅλα εἶναι φθαρτά, ὅλα μετά ἀπό λίγο δέν θά ὑπάρχουν.Ἄς εἶναι λοιπόν ἡ σκέψις ὅλων αὐτῶν παρηγοριά γιά ὅτι σοῦ ἔχει τώρα συμβεῖ. Μή μετρᾶς τή συμφορά στό βάθος της, γιατί τότε θά σοῦ φανεῖ ἀφόρητη. Ἄν ὅμως τό συγκρίνεις μέ ὅλα τά ἀνθρώπινα, τότε θά βρεῖς παρηγοριά. Ἐπάνω δέ ἀπό ὅλα ἔχω νά σοῦ πῶ ἐκεῖνο τό σπουδαῖο: Λυπήσου τόν σύζυγόν σου. Νά παρηγορεῖ ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Μή κάμεις σκληρότερη τή συμφορά μέ τό νά σέ βλέπει νά καταστρέφεις ἀπό τή στενοχώρια τόν ἑαυτό σου. Καί μέ λίγα λόγια ἔχω τή γνώμη ὅτι δέν ὑπάρχουν λόγια τέτοια πού νά μποροῦν νά χαρίσουν σ᾽ αὐτό τόν πόνο σας παρηγοριά. Πιστεύω ὅτι αὐτή τή δοκιμασία θά τήν ξεπεράσετε μονάχα μέ τήν προσευχή.Εὔχομαι λοιπόν ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος νά ἀγγίξει τήν καρδιά σου μέ τήν ἀνέκφραστη δύναμή Του καί νά ἀνάψει μέ ἀγαθούς λογισμούς τό φῶς στή ψυχή σου, ὥστε νά βρεῖς μέσα σου τήν παρηγοριά.

 
 

* Επιστολές παρηγορίας για το θάνατο,Μ.Βασιλείου. Γ ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2013

O π. Ιωάννης Ρωμανίδης ως ιστορικός

O π. Ιωάννης Ρωμανίδης ως ιστορικός
τού Αναστασίου Φιλιππίδη
Bachelor of Arts, Yale University, ΗΠΑ - Master of Arts, Georgetown University, ΗΠΑ
 
Η τεράστια συνεισφορά τού π. Ιωάννη Ρωμανίδη στή θεολογία βασίστηκε στή στέρεη εμπειρική, βιωματική γνώση πού απέκτησε από τό οικογενειακό του περιβάλλον, ιδιαίτερα τή μητέρα του Ευλαμπία. Παρομοίως, η συνεισφορά του στήν ιστορική επιστήμη βασίστηκε επίσης σέ βιωματικές εμπειρίες πού είχε, οι οποίες τόν οδήγησαν σέ πρωτότυπες σκέψεις καί σέ ρηξικέλευθα συμπεράσματα, μετά, βεβαίως, από εξαντλητική έρευνα. Ο ίδιος ξεκινά τό πρώτο του ιστορικό βιβλίο, τή «Ρωμηοσύνη» (1975) μέ τήν αφήγηση ενός περιστατικού πού έζησε τό 1951, νεαρός εφημέριος στήν Αμερική. Ειδοποιήθηκε νά μεταβεί σέ σπίτι ασθενούς, κτύπησε όμως λάθος πόρτα καί γνώρισε εκεί έναν Έλληνα. Ταυτόχρονα εμφανίστηκε στό σαλόνι ο αδερφός αυτού τού Έλληνα, τόν οποίον όμως ο Ρωμανίδης γνώριζε ως αρχηγό τών Αλβανών τής πόλης! Ούτε τά δυό αδέρφια ούτε ο Ρωμανίδης μπορούσαν τότε νά εξηγήσουν τό παράδοξο. Τό κλειδί γιά τήν ερμηνεία βρίσκεται στίς σελίδες πού ακολουθούν στό βιβλίο «Ρωμηοσύνη».
Επίσης, ασφαλώς δέν είναι τυχαίο ότι η «Ρωμηοσύνη» γράφηκε μετά από τή γνωριμία τού Ρωμανίδη μέ τό Λίβανο καί τή Συρία, στή Θεολογική Σχολή τού Μπελεμόντ. Εκεί συνειδητοποίησε ότι χιλιάδες πιστοί πού ανήκουν στό Πατριαρχείο Αντιοχείας αυτοπροσδιορίζονταν ως «Ρωμηοί Ορθόδοξοι», χωρίς νά είναι Έλληνες, ούτε κάν Ελληνόφωνοι. Τό παράδοξο βρήκε καί αυτό τή λύση του στό βιβλίο «Ρωμηοσύνη».
Σέ ακαδημαϊκό επίπεδο, πρέπει νά αναγνωριστεί η οφειλή τού Ρωμανίδη στόν Φλωρόφσκυ, μέ τόν οποίο άλλωστε είχαν (ε) ιδιαίτερα στενή σχέση, όπως προκύπτει καί από τήν μέχρι σήμερα δημοσιευμένη αλληλογραφία τους . Ο Φλωρόφσκυ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα γιά τήν αλληλεπίδραση θεολογίας καί Ιστορίας καί ο Ρωμανίδης εμπνέεται από τό ίδιο πνεύμα.
Τό ιστορικό έργο τού Ρωμανίδη περικλείεται κυρίως σέ τρείς μελέτες: 1) «Ρωμηοσύνη» (1975), 2) «Φράγκοι, Ρωμαίοι, Φεουδαλισμός καί Δόγμα» (1982) καί 3) Πρόλογος στή 2η έκδοση τού «Προπατορικού Αμαρτήματος» (1989). Επιπρόσθετα, αρκετά ιστορικά στοιχεία περιλαμβάνονται στήν εκτενή Εισαγωγή στό «Ρωμαίοι ή Ρωμηοί Πατέρες τής Εκκλησίας, Α' τόμος» (1984), όπου γίνεται φανερή η σύνθεση θεολογικού καί ιστορικού λόγου. Αλλά καί σέ όλες σχεδόν τίς μελέτες, μετά τό 1975, τά ιστορικά στοιχεία παρεισφρέουν μέσα στά θεολογικά.
1. Οι βασικές ιστορικές θέσεις τού π. Ι. Ρωμανίδη
Οι ιστορικές θέσεις τού Ρωμανίδη, πρωτότυπες τό 1975, όταν πρωτακούστηκαν, έχουν καταστεί αρκετά γνωστές πλέον καί δέν χρειάζεται νά τίς επαναλάβουμε εδώ παρά μόνο περιληπτικά:
(α). Ο ρωμαϊκός πολιτισμός είναι στήν πραγματικότητα ελληνικός. Η Ρώμη υπήρξε ελληνική πόλη, πολλοί παλαιότεροι Ρωμαίοι συγγραφείς έγραφαν ελληνικά ή ήταν δίγλωσσοι καί η ελληνική γλώσσα ήταν μιά από τίς δυό επίσημες γλώσσες στή Σύγκλητο, όπου η θέση τού μεταφραστή είχε καταργηθεί από τόν 1ο αιώνα π.Χ.. Γι’ αυτό άλλωστε καί ο Απ. Παύλος έγραψε τήν Επιστολή πρός τούς Χριστιανούς τής Ρώμης στά ελληνικά. Ακόμη καί η λατρεία στήν πόλη τής Ρώμης ετελείτο στά ελληνικά μέχρι τίς αρχές τού 4ου αιώνα. Στό σύνολο τής αυτοκρατορίας, η πλειοψηφία τού πληθυσμού μιλούσε ελληνικά.
 
Παρ’ ό,τι οι απόψεις τού Ρωμανίδη βασίζονταν σέ γνωστές δημοσιευμένες πηγές, δέν είχαν παρουσιαστεί μέ αυτόν τόν τρόπο από κανέναν προγενέστερο ερευνητή. Η σύνθεση αποτελεί αποκλειστικά έργο τού Ρωμανίδη. Οι βυζαντινολόγοι γνώριζαν ότι δέν υπήρξε ποτέ κράτος πού νά ονομάζεται «Βυζάντιο», αλλά χρησιμοποιούσαν τόν όρο χωρίς νά τονίζουν τίς πολιτικές επιπτώσεις αυτής τής επιλογής.
 
(β). Η κύρια πολιτιστική διχοτόμηση τής Ευρώπης δέν προήλθε από τή διαφοροποίηση Ελλήνων-Ρωμαίων, αλλά από τή διαφοροποίηση Ρωμαίων-Φράγκων, πού συνέβη μετά τήν κατάκτηση τού δυτικού τμήματος τής Αυτοκρατορίας από τό βαρβαρικό φύλο τών Φράγκων. Οι Φράγκοι υποδούλωσαν τούς Ρωμαίους καί τούς μετέτρεψαν σέ δουλοπάροικους, ενώ οι ίδιοι παρέμειναν φεουδάρχες, κλεισμένοι σέ προστατευμένους πύργους. Η κατάκτηση ολοκληρώθηκε επί Καρλομάγνου καί συνοδεύτηκε από τή θεολογική ανεξαρτητοποίηση μέ τή σύνοδο τής Φραγκφούρτης τό 794 (απέρριψε τήν Ζ' Οικουμενική Σύνοδο), τή Σύνοδο τού Άαχεν τό 809 (εισήγαγε τό φιλιόκβε στό Σύμβολο τής Πίστεως) καί τήν κατάληψη τού παπικού θρόνου σταδιακά μεταξύ 983 καί 1046. Σημαντικά ορόσημα σέ αυτή τήν κατάληψη αποτελούν τό 1009 (εκδίωξη τού τελευταίου Ορθόδοξου Πάπα) καί τό 1014 (επίσημη εισαγωγή τού φιλιόκβε στήν Εκκλησία τής Ρώμης). Οι απόγονοι τών Ρωμαίων στή Δύση παρέμειναν υποδουλωμένοι μέχρι τό 1789, όταν επαναστάτησαν καί απελευθερώθηκαν στή Γαλλία, αγνοούν όμως τή Ρωμαιοσύνη τών προγόνων τους καί τήν ταύτισή τους μέ τούς Ρωμαίους τής Ανατολής.
(γ). Τό Σχίσμα δέν συνέβη μεταξύ Βυζαντινής καί Ρωμαϊκής Εκκλησίας, αλλά μεταξύ Ορθόδοξων Ρωμαίων (σέ Ανατολή καί Δύση) καί Φράγκων κατακτητών τού παπικού θρόνου. Επειδή οι Ρωμαίοι τής Παλαιάς Ρώμης αντιστέκονταν επί δεκαετίες στίς Φραγκικές επιδιώξεις, απαιτήθηκε η απευθείας κατάληψη τού παπικού θρόνου από Φράγκο (οριστικά τό 1046) καί αμέσως μετά διακηρύχθηκε τό Σχίσμα. Τά αίτια τού Σχίσματος ανάγονται κυρίως στίς πολιτικές επιδιώξεις τών Φράγκων καί όχι σέ κάποια μυθική αναπόφευκτη αντίθεση μεταξύ Ελληνικής καί Ρωμαϊκής θεολογίας.
(δ). Ως κατακτητές τής Δυτικής Ευρώπης, οι Φράγκοι επέβαλαν τή δική τους πλαστογραφημένη εκδοχή τής Ιστορίας, ονομάζοντας τούς ελεύθερους Ρωμαίους «Γραικούς», ώστε νά τούς διαφοροποιήσουν από τούς Ρωμαίους τής Γαλλίας καί Ιταλίας τούς οποίους είχαν κατακτήσει. Στή συνέχεια, μετά τήν οριστική πτώση τής Κωνσταντινούπολης, όταν δέν υπήρχαν πιά ελεύθεροι Ρωμαίοι, μετονόμασαν τήν Αυτοκρατορία σέ «Βυζάντιο», ώστε νά αποκόψουν κάθε υπόδουλο Ρωμηό από τήν ιστορική του συνέχεια καί νά αποτρέψουν τυχόν ανασύσταση τής αυτοκρατορίας. Στήν πραγματικότητα δέν υπήρξε ποτέ «Βυζαντινή Αυτοκρατορία». Ο όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε τό 1562 από τόν Ιερώνυμο Βόλφ στήν έκδοση μιάς συλλογής ιστορικών πηγών.
(ε). Επειδή όμως, παρ’ όλα αυτά, οι υπόδουλοι στούς Τούρκους Ρωμηοί τής Ανατολής διατηρούσαν τήν ανάμνηση τής Αυτοκρατορίας τους, υπήρχε πάντοτε ο κίνδυνος νά τή διεκδικήσουν εκ νέου. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, μέ τή συνδρομή νεοελλήνων διανοουμένων, όπως ο Κοραής, ανέλαβαν νά πείσουν τό λαό ότι είναι απόγονος μόνο τών αρχαίων Ελλήνων καί ότι είχε υποδουλωθεί επί 2000 χρόνια πρώτα στούς Ρωμαίους καί μετά στούς Τούρκους. Οι ίδιες Δυνάμεις μεταστράφηκαν θετικά υπέρ τής Επανάστασης τού 1821 μόνον αφού εξασφάλισαν τόν αρχαιολατρικό προσανατολισμό της. Τό ζήτημα δέν είχε λυθεί ούτε 100 χρόνια μετά τόν Κοραή, όπως απέδειξε η διαμάχη πού ξέσπασε μέ τή δημοσίευση τής «Ιστορίας τής Ρωμιοσύνης» τού Αργ. Εφταλιώτη τό 1901, όταν ο Κ. Παλαμάς υπερασπίστηκε τόν Εφταλιώτη, ενώ λόγιοι σάν τόν Ν. Πολίτη καί τόν Σωτηριάδη τόν χλεύαζαν.
Τό ιστορικό έργο τού Ρωμανίδη επικεντρώνεται στή μεσαιωνική περίοδο, όπως είναι λογικό, αφού αυτή είναι η περίοδος πού έχει παραχαραχτεί από τήν μεταγενέστερη επίσημη ιστοριογραφία. Ωστόσο, δέν εξαντλείται εκεί. Εκτείνεται τόσο στήν αρχαία όσο καί στή νεώτερη Ιστορία. Η επέκταση προέκυψε ως ανάγκη διευκρίνισης σκοτεινών σημείων ή ως απάντηση σέ κριτικές. Γιά παράδειγμα, η άποψη Ρωμανίδη γιά τήν ελληνικότητα τής αρχαίας Ρώμης ξένισε πολλούς. Έτσι ο Ρωμανίδης χρειάστηκε νά επανέλθει διεξοδικά σέ μιά από τίς τελευταίες μελέτες πού συνέγραψε πρίν τήν κοίμησή του. Φέρει τόν τίτλο «Examples of the Science of the Ethnic Cleaning of Roman History and a Vision of the Future United States of Franco-Romania» (Διάλεξη στό Hellenic College στό Brookline τής Μασσαχουσέτης, 17-10-1998). Εκεί παραπέμπει εκτενώς σέ αρχαίους ιστορικούς, όπως ο Διονύσιος Αλικαρνασσεύς, πού συνέγραψαν γιά τά πρώϊμα χρόνια τής πόλης τής Ρώμης.
 
Ο Ρωμανίδης έβλεπε τή Ρωμαιοσύνη ως κάτι πολύ ευρύτερο από τά όρια ενός έθνους, έστω καί τού ρωμαϊκού – άν υποτεθεί ότι μπορούμε νά μιλήσουμε γιά «ρωμαϊκό έθνος». Η Ρωμαιοσύνη ήταν ένας οικουμενικός πολιτισμός πού περιλάμβανε τόν Ελληνισμό στήν οικουμενική του διάσταση.
 
Αντίστοιχα, προσπαθώντας νά εξηγήσει τήν αποδοχή τής εκδυτικευμένης εκδοχής τής Ιστορίας από τούς νεοέλληνες, ο Ρωμανίδης ερεύνησε τούς μηχανισμούς καί τά πρόσωπα πού επέβαλαν τή δυτική άποψη στή νεώτερη Ελλάδα. Έτσι κατέληξε στό ρόλο τού Κοραή καί τού Ναπολέοντα, όπως τά παρουσιάζει στόν Πρόλογο στή 2η έκδοση τού «Προπατορικού Αμαρτήματος». Κατονομάζει τόν Ναπολέοντα ως υπεύθυνο γιά τό θάνατο τού Ρήγα Φεραίου, μέ σκοπό νά αποτραπεί η ανασύσταση τής Ρωμαίϊκης Αυτοκρατορίας, τό ευρωπαϊκό τμήμα τής οποίας παρουσιάζεται στήν περίφημη «Χάρτα» τού Ρήγα. Ο Ρωμανίδης προχώρησε μάλιστα καί μέχρι τίς αρχές τού 20ού αιώνα, εξετάζοντας τά δυό ρεύματα πού συγκρούστηκαν γύρω από τήν εθνική ονομασία Έλληνας ή Ρωμηός, στή μελέτη του «Κωστής Παλαμάς καί Ρωμηοσύνη» (1976).
Αυτό πού πρέπει νά τονιστεί είναι ότι ο Ρωμανίδης έφτασε νά ασχοληθεί μέ τήν Ιστορία ως συνέχεια, καί όχι ως διακοπή, τού θεολογικού του έργου. Άλλωστε, κατά τήν περίοδο τών ιστορικών συγγραμμάτων, πού αρχίζει από τό 1974, δέν έπαυσε νά παράγει καί θεολογικά κείμενα. Τά δυό ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα. Γιά παράδειγμα, η κατανόηση τών διαφορών μέ τίς δυτικές ομολογίες τόν οδήγησε στήν εξέταση τής αποστολικής διαδοχής καί στήν κομβική ανακάλυψη τής διακοπής αυτής τής διαδοχής στή Φραγκική Δύση. Γι’ αυτό καί ερεύνησε σέ βάθος μιά σκοτεινή καί μάλλον άγνωστη στήν Ελλάδα περίοδο, τήν περίοδο τού 7ου καί 8ου αιώνα, όταν καταρρέει η Μεροβίγγεια βασιλεία καί ανέρχονται στό θρόνο οι Καρολίδες. Γράφει στή μελέτη του «Εκκλησιαστικαί Σύνοδοι καί Πολιτισμός» τό 1995: «Οι Φράγκοι κατενόησαν τήν αποστολικήν διαδοχήν ως μαγικήν δύναμιν, η οποία τούς επέτρεπε νά τήν καταστήσουν ιδιοκτησίαν τής φυλής των καί νά τήν χρησιμοποιήσουν ως τό κύριον μέσον δουλικής ειρηνεύσεως τών υποτεταγμένων εις αυτούς Ρωμαίων, μέσω τού φόβου τής θρησκευτικής καί στρατιωτικής δυνάμεως καί εξουσίας τών ομοεθνών επισκόπων τους».
Όπως ανακάλυψε ο Ρωμανίδης, στήν αρχή οι Μεροβίγγειοι Φράγκοι σφετερίστηκαν τό δικαίωμα αρνησικυρίας στίς εκλογές τών επισκόπων. Στή συνέχεια σφετερίστηκαν τό δικαίωμα διορισμού τών επισκόπων καί άρχισαν νά πωλούν τίς θέσεις σέ πλειοδοσία. Τελικά, οι Καρολίγγειοι Φράγκοι εκδίωξαν τούς Ρωμαίους επισκόπους καί επέβαλαν μόνο Φράγκους επισκόπους στό αξίωμα.
Ένα δεύτερο παράδειγμα αποτελεί η ιστορική μελέτη του γιά τό φιλιόκβε, πού δημοσιεύθηκε τό 1975 καί σέ αναθεωρημένη μορφή τό 1982 . Γιά τήν κατανόηση τής προέλευσης τού φιλιόκβε ο Ρωμανίδης χρειάστηκε νά προχωρήσει σέ διεξοδική ιστορική έρευνα στήν οποία γίνεται συνεχώς φανερή η αλληλεπίδραση θεολογίας καί πολιτικής ιστορίας. Τελικά, οι εξελίξεις στή θεολογική σκέψη τής Δύσης προέκυψαν συχνά ως προϊόντα πολιτικής σκοπιμότητας, είτε πρόκειται γιά τήν απόρριψη τής Ζ' Οικουμενικής Συνόδου τό 794, είτε γιά τό Σχίσμα τού 1054, είτε γιά τήν υιοθέτηση τής θεωρίας περί «ικανοποίησης τού Θεού» από τόν Άνσελμο Καντερβουρίας, κατά μίμηση τής φεουδαρχικής δικαιοσύνης.
2. Αξιολόγηση τού ιστορικού έργου τού Ρωμανίδη
Παρ’ ό,τι οι απόψεις τού Ρωμανίδη βασίζονταν σέ γνωστές δημοσιευμένες πηγές, δέν είχαν παρουσιαστεί μέ αυτό τόν τρόπο από κανέναν προγενέστερο ερευνητή. Η σύνθεση αποτελεί αποκλειστικά έργο τού Ρωμανίδη. Οι βυζαντινολόγοι γνώριζαν ότι δέν υπήρξε ποτέ κράτος πού νά ονομάζεται «Βυζάντιο», αλλά χρησιμοποιούσαν τόν όρο χωρίς νά τονίζουν τίς πολιτικές επιπτώσεις αυτής τής επιλογής. Μέχρι σήμερα, οι ιστορικές θέσεις τού Ρωμανίδη δέν έχουν γίνει ευρύτερα αποδεκτές, ούτε έχουν εισχωρήσει στά διδακτικά εγχειρίδια, παρ’ όλο πού έχουν συζητηθεί ευρύτατα, ιδιαίτερα στό διαδίκτυο. Θά πίστευε κάποιος ότι πρόκειται γιά εντελώς κοινότοπες απόψεις πού δέν αξίζει νά απαντηθούν ή γιά εξόφθαλμα λανθασμένες απόψεις πού καταρρίπτονται εύκολα από κάθε πτυχιούχο Ιστορίας, οπότε πάλι δέν αξίζει νά απαντηθούν. Ωστόσο, δέν συμβαίνει ούτε τό ένα ούτε τό άλλο.
Στήν έρευνά του, καρπό πολύχρονης καί πολύμοχθης προσπάθειας, ο Ρωμανίδης χρησιμοποίησε αμέτρητες πηγές γνωστής αξιοπιστίας. Είναι δύσκολο νά υποστηριχθεί ότι παρέλειψε νά λάβει υπόψη του κάποια σημαντική πηγή πού θά αλλοίωνε τά συμπεράσματά του. Αντίθετα, κατόρθωσε νά αντλήσει πληροφορίες από μικρές λεπτομέρειες, πού ίσως είχαν διαφύγει τής προσοχής άλλων ερευνητών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πρωτότυπος ισχυρισμός του ότι στά μέσα τού 8ου αιώνα οι υπόδουλοι στούς Φράγκους Ρωμαίοι τής σημερινής Γαλλίας συμμάχησαν μέ τούς Άραβες γιά νά αποτινάξουν τό φραγκικό ζυγό. Η πληροφορία αυτή, πράγματι, περιέχεται στόν πολύ γνωστό Συνεχιστή τού Χρονικού τού Φρεντεγκάρ, όπου καί παραπέμπει ο Ρωμανίδης, αλλά είχε αγνοηθεί ως τώρα. Η ανακάλυψή της είναι ενδεικτική τής προσεκτικής μελέτης τών πηγών από τό Ρωμανίδη.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα ανακάλυψης λεπτομερειών πού είχαν διαφύγει τής προσοχής άλλων ερευνητών αποτελεί τό Πρωτόκολλο τού Λονδίνου τής 31-1-1836 πού καθόριζε τό δικαίωμα μετανάστευσης από τήν Οθωμανική Αυτοκρατορία στήν Ελλάδα. Ο Ρωμανίδης εξέτασε τό πρωτότυπο κείμενο, στή γαλλική γλώσσα, τό οποίο καί παραθέτει στή μελέτη του «Examples of the Science of the Ethnic Cleaning of Roman History and a Vision of the Future United States of Franco-Romania». Ως γνωστόν, μέχρι τότε σέ όλες τίς δυτικές γλώσσες οι πρόγονοί μας αποκαλούνταν «Γραικοί» (Greeks, Grecs, κλπ.). Τό κείμενο τού Πρωτοκόλλου τού Λονδίνου εισάγει γιά πρώτη φορά τή διάκριση ανάμεσα σέ «Hellenes» (οι κάτοικοι τού Βασιλείου τής Ελλάδος) καί «Grecs» (όλοι όσοι ως τότε αποκαλούνταν Γραικοί/ Έλληνες καί παρέμεναν στήν Οθωμανική επικράτεια). Εδώ αποκαλύπτεται πλήρως η δυτική προπαγάνδα πού αλλοίωσε τά εθνικά μας ονόματα ανά τούς αιώνες. Προσπαθώντας νά διαφοροποιήσουν τούς ελεύθερους Ρωμηούς από τούς υποδουλωμένους στούς Τούρκους Ρωμηούς, οι Μεγάλες Δυνάμεις διακρίνουν ανάμεσα σέ Hellene καί Grec, διαφορά η οποία ασφαλώς θά προκαλούσε θυμηδία, άν μεταφραζόταν στά ελληνικά!.
 
«Ως είναι σήμερον η τευτονοποιηθείσα Ευρώπη ουδέποτε θά ενωθή διότι κυριαρχείται από τό ρατσιστικόν, φυλετικόν, διασπαστικόν, ευδαιμονιστικόν, καί εκμεταλλευτικόν πνεύμα τών Τευτόνων τό οποίον αναζητεί τήν καθυπόταξιν καί εκμετάλλευσιν τών λαών υπό μικρών ιδιοτελών ομάδων» (σ.275). Στήν εποχή τού Μνημονίου, καθώς οι λαοί τής Ευρώπης απομακρύνονται ολοένα ο ένας από τόν άλλο καί αλληλοβρίζονται εκτοξεύοντας ρατσιστικά σλόγκαν, τά λόγια τού Ρωμανίδη ακούγονται, γιά άλλη μιά φορά, προφητικά…
 
Μέ τή συγκεκριμένη έρευνα, ο Ρωμανίδης έλυσε μιά ιστορική απορία, τήν απάντηση στήν οποία αγνοούσε τό ευρύ κοινό. Η απορία ήταν: γιατί όλοι οι βασιλείς τής Ελλάδας, ξεκινώντας από τόν δεύτερο βασιλιά (Γεώργιο Α', 1863) έφεραν τόν τίτλο «Βασιλεύς τών Ελλήνων», ενώ ο πρώτος βασιλιάς (Όθων) έφερε τόν τίτλο «Βασιλεύς τής Ελλάδος»; Ήταν γνωστό ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις απαγόρευσαν στόν Όθωνα νά φέρει τόν τίτλο «Βασιλεύς τών Ελλήνων». Γιατί όμως τό επέτρεψαν στόν Γεώργιο Α'; Μετά τόν Ρωμανίδη γνωρίζουμε τήν εξήγηση: ο Όθων ήρθε τό 1833, δηλαδή πρίν τό Πρωτόκολλο τού 1836, όταν ακόμη οι Μεγάλες Δυνάμεις δέν είχαν διαφοροποιήσει τους «Hellenes» από τούς «Grecs». Εάν ονόμαζαν τόν Όθωνα «Βασιλέα τών Ελλήνων» (Roi des Grecs), θά δήλωναν ότι ο Όθων είναι βασιλιάς όλων όσων οι Δυτικοί αποκαλούσαν Grecs (Greeks, κλπ .), δηλαδή τών κατοίκων τού Βασιλείου τής Ελλάδος καί τών υπόδουλων Ρωμηών τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό δέν τό ήθελαν ούτε οι Μεγάλες Δυνάμεις ούτε, φυσικά, η Τουρκία. Αντίθετα, τήν εποχή πού ήρθε ο Γεώργιος Α', τό 1863, υπήρχε πλέον η διαφοροποίηση μεταξύ «Hellenes» καί «Grecs», χάρη στό Πρωτόκολλο τού 1836. Έτσι, ο Γεώργιος ονομάστηκε «Roi des Hellenes»/ «Βασιλεύς τών Ελλήνων» καί όλοι ήταν ευχαριστημένοι.
Συνεπώς, δέν μπορεί νά υποστηριχθεί ότι ο Ρωμανίδης αγνόησε τίς πηγές. Εξίσου δύσκολο είναι νά υποστηριχθεί ότι παρανόησε τίς πηγές του. Γιά παράδειγμα, η άποψη ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πρίν τήν εισβολή τών βαρβαρικών φυλών, ήταν δίγλωσση είναι πλέον αποδεκτό συμπέρασμα τών σύγχρονων ερευνητών. Γιά τήν ακρίβεια, η πλειοψηφία τού πληθυσμού μιλούσε ελληνικά, όπως έχει υποστηρίξει πειστικά ο κορυφαίος σύγχρονος μελετητής τής Ύστερης Αρχαιότητας, ο Πήτερ Μπράουν («Ο κόσμος τής Ύστερης Αρχαιότητας» καί άλλα έργα του). Ο λόγος ήταν απλός: όλα τά σημαντικά αστικά κέντρα βρίσκονταν στό ανατολικό τμήμα τού κράτους, καί αυτά είχαν ήδη εξελληνιστεί από τήν εποχή τών Διαδόχων τού Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πέρα από τή Ρώμη, δέν υπήρχε καμιά μεγάλη πόλη στό δυτικό τμήμα τής Αυτοκρατορίας.
Ο πανεπιστημιακός καθηγητής, Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός μελέτησε επί δεκαετίες τίς ιστορικές πηγές, κυρίως τής Τουρκοκρατίας καί τού 19ου αιώνα, αλλά όχι μόνον αυτές, καί κατέληξε σέ ταυτόσημα συμπεράσματα μέ τόν Ρωμανίδη. Τό εκτενές δημοσιευμένο έργο τού π. Γεωργίου επιβεβαιώνει τά πορίσματα τού Ρωμανίδη.
Τό ίδιο αποτέλεσμα προέκυψε από τήν ανεξάρτητη προσωπική μας έρευνα σέ ορισμένες πηγές τής μεσαιωνικής Ιστορίας. Μεταξύ άλλων εξετάστηκαν η «Ιστορία τών Φράγκων» τού Γρηγορίου τής Τούρ, η «Ιστορία τών Γότθων» τού Ιορδάνη, τό «Χρονικό τού Φρεντεγκάρ», η «Ιστορία τών Λογγοβάρδων» τού Παύλου Διακόνου, η «Νομοθεσία τών Λογγοβάρδων» σέ επιμέλειά τής Drew K. Fischer, η Βιογραφία τού Καρλομάγνου («Vita Caroli») τού Einhard, η «Αναφορά περί τής πρεσβείας εις Κωνσταντινούπολιν» («Relatio de legatione Constantinopolitana») τού Λιουτπράνδου τής Κρεμόνας, η «Χρονογραφία» τού Θεοφάνη, οι «Επιστολές» τού Πατριάρχη Νικολάου Μυστικού, τό «Πρός τόν ίδιον υιόν Ρωμανόν» τού Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου καί τό έπος τού «Διγενή Ακρίτα». Κανένα από τά συμπεράσματα τού Ρωμανίδη δέν βρίσκεται σέ αντίθεση μέ τίς πηγές πού εξετάσαμε .
Μέχρι σήμερα δέν έχουμε υπόψη μας κάποια συνεκτική αντίκρουση τών θέσεων τού Ρωμανίδη. Θά παρουσιάσουμε, πάντως, στή συνέχεια πέντε κριτικές πού έχουν εγερθεί κατά καιρούς στίς απόψεις του.
 
Αναγνωρίζει ότι αυτό τό όραμα είναι ουτοπικό, αλλά σπεύδει νά προσθέσει ότι είναι λιγότερο ουτοπικό από τό σημερινό όραμα τής Ενωμένης Ευρώπης: «Εφ’ όσον ήδη προσπαθούν κάτι παρόμοιον νά κάμουν οι σημερινοί Ευρωπαίοι διατί νά μή επιδιώξουν τήν ολιγώτερον ουτοπιστικήν καί ιστορικώς πραγματικήν ενότητα τών Ρωμαίων προγόνων των;»
 
(α). Ίσως η κυριότερη συνολική κριτική τού έργου τού Ρωμανίδη προέρχεται από τόν Vladimir Moss στή μελέτη «Against Romanides -- A Critical Examination of the Theology of Fr. John Romanides» (2012) . Σέ ό,τι αφορά τό ιστορικό σκέλος, ο Moss διαφωνεί μέ τό Ρωμανίδη υποστηρίζοντας ότι:
(i) Οι Φράγκοι ήταν οι μόνοι εξαρχής Ορθόδοξοι από όλους τούς βαρβαρικούς λαούς πού εγκαταστάθηκαν στό έδαφος τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (οι άλλοι είχαν ασπαστεί τόν Αρειανισμό). Συνεπώς οι «κατακτήσεις» τών Φράγκων, όπως π.χ. επί Χλωδοβίκου, γύρω στό 510, πανηγυρίστηκαν από τούς Ρωμαίους τής Δύσης ως «απελευθέρωση» καί όχι ως κατάκτηση. (σ.73)
Γιά νά στηρίξει τό επιχείρημά του, ο Moss παραπέμπει στήν Καθολική Εγκυκλοπαίδεια τού 1917, όπου διαβάζουμε γιά τόν Χλωδοβίκο φράσεις, όπως «Παντού εισήγαγε καλούς νόμους». Αυτό βεβαίως δέν μπορεί νά θεωρηθεί ως αξιόπιστη αντίκρουση. Άλλωστε, η ευνοϊκή αντιμετώπιση τών Φράγκων από τήν Καθολική Εγκυκλοπαίδεια μάλλον επιβεβαιώνει παρά κλονίζει τόν ισχυρισμό τού Ρωμανίδη.
Επιπλέον, ο Moss παραπέμπει στήν Ιστορία τών Φράγκων τού Γρηγορίου τής Τούρ, γράφοντας ότι «πουθενά δέν αμφισβητεί τή νομιμότητα τής Φραγκικής εξουσίας» (σ.74). Ο Ρωμανίδης διάβασε διαφορετικά τόν Γρηγόριο τής Τούρ ο οποίος: «έγραψεν Ιστορίαν τών Φράγκων μέχρι τό 591, δηλαδή 1) πρίν καταλάβουν οι Φράγκοι πλήρως τήν ιεραρχίαν καί 2) κατά τήν εποχήν κάποιας συνεργασίας μεταξύ Φράγκων καί Ρωμαίων διά τά κοινά των προβλήματα. Παρά ταύτα, άν καί ο Γρηγόριος εμπνέεται από τήν ονειροπόλον ελπίδα ότι οι Ρωμαίοι θά επηρεάσουν εν καιρώ καλώς τούς Φράγκους καί ότι θά καταφέρουν οι Ρωμαίοι κυρίως επίσκοποι νά συνεχίσουν τήν διοίκησιν τού πλήθους τών κατακτηθέντων Ρωμαίων εκ μέρους τών Φράγκων, δέν αποκρύπτει καί τάς μικροτέρας λεπτομερείας περί τής αγριότητος καί βαρβαρότητος τών Φράγκων». (Ρωμηοσύνη, σ. 137, υποσημ.199)
 
Ο σκοπός της υπήρξε πάντοτε νά διασώσει τή μέθοδο θεραπείας τού ανθρώπου, πού είχε χαθεί στούς υπόλοιπους πολιτισμούς, καί νά τόν οδηγήσει στή θέωση. Αυτός ο σκοπός δέν έχει καμιά σχέση μέ περιούσιους λαούς, εκλεκτούς ευγενείς καί ιερές γλώσσες.
 
(ii) Η απομάκρυνση τής Δυτικής Ευρώπης από τήν Ορθοδοξία, γράφει ο Moss, δέν μπορεί νά αποδοθεί μόνο σέ ένα γερμανικό φύλο πού προσπαθούσε νά καταστρέψει τή Ρωμαϊκότητα (σ.76). Στή σύγκρουση μέ τήν Κωνσταντινούπολη συμμετείχαν καί Ρωμαίοι τής Δύσης: ο Πάπας Στέφανος Β' ζήτησε βοήθεια από τό Φράγκο βασιλιά Πιπίνο τό 754 καί εξύβριζε τούς «Γραικούς» σέ επιστολή του. Ο Πάπας Αδριανός Α' παρουσίασε τό 785 τίς Ψευδο-Ισιδώριες Διατάξεις πού αποτέλεσαν τό θεμέλιο τών παπικών απαιτήσεων απολυταρχίας στούς επόμενους αιώνες (σ.79). Ο Πάπας Λέων Γ' ήταν ο κύριος κερδισμένος τής στέψης τού Καρλομάγνου τό 800, διότι «απέκτησε έναν αυτοκράτορα “τσέπης” στή θέση τού Ανατολικού Αυτοκράτορα» (σ.81).
Ο Moss παραπέμπει εκτενώς στό βιβλίο κάποιου Γάλλου ηγουμένου τού 19ου αιώνα (Guettee) γιά νά εξιστορήσει τή σχέση παπισμού καί Καρλομάγνου. Απορεί ο αναγνώστης πώς είναι δυνατόν ένα συμβατικό βιβλίο, πού εκδόθηκε πρίν 150 χρόνια καί επαναλαμβάνει τήν κατεστημένη άποψη, νά θεωρείται αντίκρουση τού Ρωμανίδη. Σέ κάθε περίπτωση, ο Ρωμανίδης είχε ήδη απαντήσει σέ όλα αυτά καί ειδικά γιά τίς Ψευδο-Ισιδώριες Διατάξεις θεωρούσε ότι αποτέλεσαν τή γραμμή άμυνας τών Ρωμαίων Παπών κατά τής Φραγκικής επίθεσης. Επίσης, είναι δύσκολο νά πειστούμε ότι ο Πάπας κέρδισε κάτι έναντι τού Καρλομάγνου, πέρα από τόν προσωρινό κατευνασμό τού στρατοκράτη ηγεμόνα. Άλλωστε, όπως γράφει αμέσως πιό κάτω ο Moss, ο Καρλομάγνος αγνόησε τόν Πάπα, όταν επρόκειτο νά στέψει τό γιό του Λουδοβίκο αυτοκράτορα (σ.81).
Παρά τίς μανιχαϊστικές απλοποιήσεις τών επικριτών του, ο Ρωμανίδης έχει παρουσιάσει μιά πολύ πιό σύνθετη απεικόνιση αυτής τής περιόδου. Δέν έχει καμιά σχέση μέ τή «φυλετική θεωρία» γιά τήν οποία τόν κατηγορεί ο Moss (σ.96) καί δέν θεωρεί ότι όλοι οι δυτικοί Ρωμαίοι ήταν οι «καλοί» τής Ιστορίας. Σέ μιά εποχή αφόρητων πιέσεων καί ξενικής κατοχής, αρκετοί συμβιβάστηκαν μέ τούς Φράγκους είτε γιά λόγους τακτικής είτε γιά λόγους πεποίθησης. Οι αλλεπάλληλες μεταβολές στόν παπικό θρόνο, ειδικά τόν 10ο αιώνα, αντανακλούσαν τίς διακυμάνσεις στήν ισορροπία δυνάμεων Φράγκων καί Ρωμαίων τής Ρώμης. Πάντως, ακόμη καί υπό τίς δυσκολότερες συνθήκες φραγκικής πίεσης, οι Πάπες παρέμειναν Ορθόδοξοι στό δόγμα, γι’ αυτό καί τά ονόματά τους καταγράφονταν στά δίπτυχα τής Κωνσταντινούπολης μέχρι τό 1009. Τό χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ίδιος ο Λέων Γ', ο Πάπας πού έστεψε τόν Καρλομάγνο τό 800. Όταν οι Φράγκοι ανακήρυξαν σέ δόγμα τήν προσθήκη τού φιλιόκβε στό Σύμβολο τής Πίστεως (Σύνοδος Άαχεν 809), ο Λέων απάντησε μέ τή χάραξη τού Συμβόλου χωρίς τό φιλιόκβε σέ δυό ασημένιες πλάκες στό ναό τού Αγίου Πέτρου μέ τήν επιγραφή «ταύτα Λέων έθηκα δι’ αγάπην καί φύλαξιν τής ορθοδόξου πίστεως» (Ρωμηοσύνη σελ. 59). Επρόκειτο γιά κίνηση ύψιστης γενναιότητας, όταν οι αήττητες στρατιές τού Καρλομάγνου βρίσκονταν ακόμη στήν Ιταλία.
(iii) Όπως καί οι περισσότεροι αναγνώστες τού Ρωμανίδη, ο Moss απορρίπτει τή ριζοσπαστική άποψη ότι στή Γαλλική Επανάσταση εξεγέρθηκαν οι Γαλλο-Ρωμαίοι δουλοπάροικοι εναντίον τών Φράγκων κυριάρχων. Τήν αποκαλεί απλώς «ανοησία» (“nonsense”) καί θεωρεί ότι μέ κάτι τέτοια ο Ρωμανίδης «αναχώρησε από τήν ιστορία γιά τό βασίλειο τής φαντασίας» (σ.94). Ωστόσο νεώτεροι ξένοι ερευνητές έχουν εντοπίσει στοιχεία πού υποστηρίζουν τόν Ρωμανίδη. Στήν ενδιαφέρουσα μελέτη του μέ τίτλο “Τhe Franks”, ο Edward James παραθέτει μιά φράση από επιστολή τής Αικατερίνης τής Μεγάλης, κατά τή διάρκεια τής Γαλλικής Επανάστασης, όπου η τσαρίνα γράφει: «Δέν βλέπετε τί γίνεται στή Γαλλία; Οι Γαλάτες διώχνουν τούς Φράγκους» . Συνεπώς, στίς μεγάλες Αυλές τής Ευρώπης ήταν γνωστό τό τί συνέβαινε, έστω κι άν οι επαναστάτες αποκαλούνται «Γαλάτες» αντί «Ρωμαίοι»…
 
Η Ρωμαιοσύνη αποδείχτηκε ανά τούς αιώνες η κατ’ εξοχήν υπέρβαση τού εθνικισμού. Ενέταξε καί αφομοίωσε ποικίλους λαούς διαφόρων γλωσσικών προελεύσεων, χωρίς νά δίνει σημασία ούτε στόν τόπο καταγωγής ούτε στήν κοινωνική θέση.
 
(β). Πέρα από τή συνολική κριτική τού Moss, οι άλλες επιμέρους κριτικές πού έχουν δημοσιευτεί είναι πολύ πιό λιτές. Ο Α. Nichols, Καθολικός ιερέας καί πανεπιστημιακός καθηγητής, σέ μιά ενδελεχή επισκόπηση τών κορυφαίων Ορθόδοξων θεολόγων τού 20ου αιώνα, χαρακτηρίζει τή «Ρωμηοσύνη» ως ένα «περίεργο έργο», αλλά η μόνη αντίκρουση πού προσφέρει είναι η εξής: «Τό κύριο πρόβλημα μέ αυτή τήν ιστορική διατριβή είναι ότι οι Δυτικοί βάρβαροι, αντί νά επιθυμούν νά ξαναφτιάξουν τή Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατ’ εικόνα τους, καί έτσι νά διαρρήξουν τά δεσμά της μέ τήν Ανατολή, ήταν πάρα πολύ ευτυχείς νά αποδεχθούν οποιαδήποτε κληρονομιά της, είτε πολιτιστική, γλωσσική ή θρησκευτική, πού ο ελληνο-ρωμαϊκός κόσμος στό σύνολό του θά μπορούσε νά τούς προσφέρει».
Η παρατήρηση τού Nichols θά μπορούσε νά ισχύει, εν μέρει, γιά τούς αρχικούς κατακτητές τής Ιταλίας, τούς Οστρογότθους, οι οποίοι υιοθέτησαν όντως αρκετά εξωτερικά χαρακτηριστικά τής ρωμαϊκής διακυβέρνησης. Δέν ήταν, όμως, αυτοί πού άφησαν τή μόνιμη σφραγίδα τους στή Δυτική Ευρώπη. Μετά τήν ήττα τους από τόν Ιουστινιανό, εξαφανίστηκαν από τό προσκήνιο τής Ιστορίας καί η εξέλιξη τής Δυτικής Ευρώπης καθορίστηκε από τούς Φράγκους. Οι Φράγκοι επέλεξαν τή σύγκρουση μέ τή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όχι μόνο σέ πολιτικό επίπεδο, αλλά καί σέ πολιτιστικό καί θεολογικό. Επομένως, δέν πρέπει νά αισθάνονταν «πάρα πολύ ευτυχείς νά αποδεχθούν οποιαδήποτε κληρονομιά της». Πάντως είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο Nichols, παρά τό ανωτέρω σχόλιό του, θεωρεί τόν Ρωμανίδη ως έναν από τούς κορυφαίους θεολόγους τού κόσμου τού 20ου αιώνα.
(γ). Μιά κριτική πού φαίνεται νά υπολανθάνει σέ διάφορα σχόλια Ελλήνων γιά τίς θέσεις τού Ρωμανίδη είναι ότι η ενασχόληση μέ τά ιστορικά εθνικά μας ονόματα είναι αναχρονιστική καί ότι τό ζήτημα τού εθνικού ονόματος δέν έχει καμιά ουσιαστική σημασία σήμερα. Ωστόσο, όπως απέδειξε η εμπειρία τών τελευταίων 20 ετών, όπου η Ελλάδα έχει εμπλακεί σέ μιά άλυτη διπλωματική διαμάχη γιά τό όνομα γειτονικού κράτους, τά εθνικά ονόματα δέν αποτελούν αθώες επιλογές. Αντίθετα, κουβαλούν σύνθετους συμβολισμούς, περικλείουν εδαφικές διεκδικήσεις, επανακαθορίζουν τίς ιστορικές επιλογές καί τροφοδοτούν τά πολιτιστικά επιτεύγματα τού μέλλοντος. Συνεπώς, είναι εντελώς απαραίτητη η σωστή γνώση τών εθνικών ονομάτων καί τού συμβολικού βάρους πού μεταφέρουν.
 
Η άποψη ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πρίν τήν εισβολή τών βαρβαρικών φυλών, ήταν δίγλωσση είναι πλέον αποδεκτό συμπέρασμα τών σύγχρονων ερευνητών. Γιά τήν ακρίβεια, η πλειοψηφία τού πληθυσμού μιλούσε ελληνικά, όπως έχει υποστηρίξει πειστικά ο κορυφαίος σύγχρονος μελετητής τής Ύστερης Αρχαιότητας, ο Πήτερ Μπράουν.
 
(δ). Μιά επιφανειακή ανάγνωση τού έργου τού Ρωμανίδη μπορεί νά οδηγήσει στήν εντύπωση ότι η κατάληξη τών απόψεών του είναι ένας ιδιότυπος εθνικισμός. Αντί γιά τόν νεοελληνικό εθνικισμό, αναφύεται ένας «ρωμηοσυνικός» εθνικισμός. Οι Ρωμηοί ταυτίζονται μέ τούς Ορθόδοξους Χριστιανούς αποκλείοντας άλλους λαούς από τήν ορθή πίστη. «Δέν μπορεί ένας Κινέζος νά είναι Ορθόδοξος; Γιατί νά ταυτιστεί η Ρωμηοσύνη μέ τήν Ορθοδοξία;» είναι τό εύλογο ερώτημα.
Στήν πραγματικότητα ο Ρωμανίδης έβλεπε τή Ρωμαιοσύνη ως κάτι πολύ ευρύτερο από τά όρια ενός έθνους, έστω καί τού ρωμαϊκού – άν υποτεθεί ότι μπορούμε νά μιλήσουμε γιά «ρωμαϊκό έθνος». Η Ρωμαιοσύνη ήταν ένας οικουμενικός πολιτισμός πού περιλάμβανε τόν Ελληνισμό στήν οικουμενική του διάσταση. Ο Χριστιανισμός χρησιμοποίησε μέν στήν ορολογία του τήν ελληνική γλώσσα, αλλά κάθε λαός μπορεί νά εντάξει στή δική του παράδοση τήν ελληνορωμαϊκή χριστιανική κληρονομιά. Μάλιστα, ούτε οι νεοέλληνες έχουν κάποια προνομιακή μεταχείριση λόγω εθνικής καταγωγής. Αντίθετα, στό βαθμό πού αγνοούν τήν ιστορία τής Ρωμηοσύνης, έχουν αποδεχθεί τήν προπαγάνδα τών δυτικοευρωπαίων καί έχουν μετατραπεί σέ Γραικύλους.
Παρά τούς ισχυρισμούς διαφόρων επικριτών, η Ρωμαιοσύνη αποδείχτηκε ανά τούς αιώνες η κατ’ εξοχήν υπέρβαση τού εθνικισμού. Ενέταξε καί αφομοίωσε ποικίλους λαούς διαφόρων γλωσσικών προελεύσεων, χωρίς νά δίνει σημασία ούτε στόν τόπο καταγωγής ούτε στήν κοινωνική θέση. Ο σκοπός της υπήρξε πάντοτε νά διασώσει τή μέθοδο θεραπείας τού ανθρώπου, πού είχε χαθεί στούς υπόλοιπους πολιτισμούς, καί νά τόν οδηγήσει στή θέωση. Αυτός ο σκοπός δέν έχει καμιά σχέση μέ περιούσιους λαούς, εκλεκτούς ευγενείς καί ιερές γλώσσες.
Ο ίδιος ο Ρωμανίδης τονίζει συνεχώς τή διαφορά τής Ρωμηοσύνης από τούς εθνικισμούς: «Ναί μέν ο Ρωμηός έχει απόλυτον πεποίθησιν εις τήν Ρωμηοσύνην του, αλλά ούτε φανατικός ούτε μισαλλόδοξος είναι καί ούτε έχει καμμίαν ξενοφοβίαν. Αντιθέτως αγαπά τούς ξένους ουχί όμως αφελώς. Τούτο διότι γνωρίζει ότι ο Θεός αγαπά όλους τούς ανθρώπους καί όλας τάς φυλάς καί όλα τά έθνη χωρίς διάκρισιν καί χωρίς προτίμησιν». Καί λίγο παρακάτω: «Διά τούτο η Ρωμηοσύνη είναι αυτοπεποίθησις, ταπεινοφροσύνη, καί φιλότιμον καί όχι κίβδηλος αυτοπεποίθησις, ιταμότης καί εγωϊσμός. Ο ηρωϊσμός τής Ρωμηοσύνης είναι αληθής καί διαρκής κατάστασις τού πνεύματος καί όχι αγριότης, βαρβαρότης καί αρπακτικότης» .
 
Στήν ενδιαφέρουσα μελέτη του μέ τίτλο “Τhe Franks”, ο Edward James παραθέτει μιά φράση από επιστολή τής Αικατερίνης τής Μεγάλης, κατά τή διάρκεια τής Γαλλικής Επανάστασης, όπου η τσαρίνα γράφει: «Δέν βλέπετε τί γίνεται στή Γαλλία; Οι Γαλάτες διώχνουν τούς Φράγκους». Συνεπώς, στίς μεγάλες Αυλές τής Ευρώπης ήταν γνωστό τό τί συνέβαινε, έστω κι άν οι επαναστάτες αποκαλούνται «Γαλάτες» αντί «Ρωμαίοι»…
 
(ε). Τέλος, μιά γενικότερη καί αρκετά πειστική κριτική χαρακτηρίζει ουτοπικά τά συμπεράσματα τής έρευνας τού Ρωμανίδη. Κλείνοντας τήν μελέτη τών έργων του, πολλοί αναγνώστες θά οδηγηθούν στό συμπέρασμα ότι ο συγγραφέας παροτρύνει σέ μιά ανασύσταση τής Ρωμαίϊκης Αυτοκρατορίας σήμερα. Πράγματι, οι τελευταίες σελίδες τής «Ρωμηοσύνης», στόν Επίλογο, μοιάζουν σάν μεγαλόπνοο πολιτικό μανιφέστο γιά τήν επιστροφή τής «τευτονοποιηθείσης» Ευρώπης στόν «ελληνικό πολιτισμό τών Ρωμαίων»:
«Οι εν τή Δύσει απόγονοι τών Ρωμαίων όχι μόνον ανέτρεψαν τήν ταξικήν ευγένειαν καί θεολογίαν τού φεουδαλισμού τών κατακτητών των, αλλά είναι ώριμοι δι’ επάνοδον εις τήν Ρωμαιοσύνην τών προγόνων των τήν οποίαν οι εν Ανατολή Ρωμαίοι διατηρούν μέχρι σήμερον μέ τό πλήθος τών πολιτιστικών της εκδηλώσεων τό οποίον κάποτε υπήρχε καί εις τήν δυτικήν Ρωμαιοσύνην». ([νά ελέγξω τόν αριθμό σελίδας] σ.273)
Στή συνέχεια, «…. αποτευτονοποιηθείσα η έστω καί υπό διαστρεβλωμένην μορφήν διασωθείσα εν δυτική Ευρώπη ρωμανόφωνος καί κελτόφωνος Ρωμαιοσύνη επανέρχεται εις τήν αρχικήν της εθνικήν, θρησκευτικήν, καί πολιτικήν ενότητα αφού καταργείται ούτω τό τευτονικόν πνεύμα τεμαχισμού τών απογόνων τών Ρωμαίων εις μικρά εγωκεντρικά καί ιδιοτελή κράτη». (σ.275)
 
Απορεί ο αναγνώστης πώς είναι δυνατόν ένα συμβατικό βιβλίο, πού εκδόθηκε πρίν 150 χρόνια καί επαναλαμβάνει τήν κατεστημένη άποψη, νά θεωρείται αντίκρουση τού Ρωμανίδη. Σέ κάθε περίπτωση, ο Ρωμανίδης είχε ήδη απαντήσει σέ όλα αυτά καί ειδικά γιά τίς Ψευδο-Ισιδώριες Διατάξεις θεωρούσε ότι αποτέλεσαν τή γραμμή άμυνας τών Ρωμαίων Παπών κατά τής Φραγκικής επίθεσης.
 
Πρόκειται φυσικά γιά μιά ουτοπία. Όπως, άλλωστε, ουτοπία ήταν η διακήρυξη ελάχιστων Εβραίων τής Διασποράς τό 1897 γιά επιστροφή τού διασκορπισμένου επί 2000 χρόνια εβραϊκού λαού στή Γή τής Επαγγελίας, μέ πρωτεύουσα τήν Ιερουσαλήμ. Δέν χρειάστηκαν, όμως, πάνω από 50 χρόνια γιά νά πραγματοποιηθεί…
Ο Ρωμανίδης αναγνωρίζει ότι αυτό τό όραμα είναι ουτοπικό, αλλά σπεύδει νά προσθέσει ότι είναι λιγότερο ουτοπικό από τό σημερινό όραμα τής Ενωμένης Ευρώπης: «Εφ’ όσον ήδη προσπαθούν κάτι παρόμοιον νά κάμουν οι σημερινοί Ευρωπαίοι διατί νά μή επιδιώξουν τήν ολιγώτερον ουτοπιστικήν καί ιστορικώς πραγματικήν ενότητα τών Ρωμαίων προγόνων των;» Καί είναι περισσότερο ουτοπικό τό όραμα τής Ενωμένης Ευρώπης διότι:
«Ως είναι σήμερον η τευτονοποιηθείσα Ευρώπη ουδέποτε θά ενωθή διότι κυριαρχείται από τό ρατσιστικόν, φυλετικόν, διασπαστικόν, ευδαιμονιστικόν, καί εκμεταλλευτικόν πνεύμα τών Τευτόνων τό οποίον αναζητεί τήν καθυπόταξιν καί εκμετάλλευσιν τών λαών υπό μικρών ιδιοτελών ομάδων» (σ.275).
 
Όπως απέδειξε η εμπειρία τών τελευταίων 20 ετών, όπου η Ελλάδα έχει εμπλακεί σέ μιά άλυτη διπλωματική διαμάχη γιά τό όνομα γειτονικού κράτους, τά εθνικά ονόματα δέν αποτελούν αθώες επιλογές. Αντίθετα, κουβαλούν σύνθετους συμβολισμούς, περικλείουν εδαφικές διεκδικήσεις, επανακαθορίζουν τίς ιστορικές επιλογές καί τροφοδοτούν τά πολιτιστικά επιτεύγματα τού μέλλοντος. Συνεπώς, είναι εντελώς απαραίτητη η σωστή γνώση τών εθνικών ονομάτων καί τού συμβολικού βάρους πού μεταφέρουν.
 
Στήν εποχή τού Μνημονίου, καθώς οι λαοί τής Ευρώπης απομακρύνονται ολοένα ο ένας από τόν άλλο καί αλληλοβρίζονται εκτοξεύοντας ρατσιστικά σλόγκαν, τά λόγια τού Ρωμανίδη ακούγονται, γιά άλλη μιά φορά, προφητικά…
Ολοκληρώνοντας αυτή τή σύντομη αναφορά, μπορούμε νά συνοψίσουμε συμπεραίνοντας πώς, εκτός από κορυφαίος θεολόγος παγκοσμίως, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης υπήρξε καί ένας πρωτοπόρος ιστορικός. Χρησιμοποίησε διάσπαρτες μεμονωμένες πληροφορίες πού διέλαθαν τής προσοχής άλλων ερευνητών καί τίς συνέθεσε σέ μιά εντελώς καινούργια σύλληψη, η οποία άντεξε στό χρόνο καί στίς κριτικές. Αυτή η μεγαλόπνοη σύνθεση συνδυάζει τήν ιστορική έρευνα μέ τή θεολογική πρόταση καί είναι γερά θεμελιωμένη στήν παράδοση τόσο τής Εκκλησίας όσο καί τού ορθόδοξου λαού. Γι’ αυτό καί θά παραμείνει πολύτιμο κτήμα γιά τίς μελλοντικές γενεές όλης τής ανθρωπότητας.
 

Πέμπτη 17 Οκτωβρίου 2013

Πνευματικός αγώνας

Πνευματικός αγώνας
    Ή Γραφή είναι μία και αιώνια και αληθινή. Δεν μπορούμε να παίρνου με κομμάτια και να τη χρησιμοποιούμε όπως μας βολεύει. Έχουμε κάνει τον δικό μας Θεό. Κόβουμε και ράβουμε ότι μας συμφέρει.
Γέροντας Αμβρόσιος μονής Δαδίου
                                                       * * * * * * * * *     

  Ό θεός δεν επιτρέπει σ' εμάς να βλέπουμε τον κόσμο των αοράτων, γιατί, αν τον βλέπαμε, θα τρελαινόμασταν. Αν βλέπαμε γύρω μας τι υπάρχει και κινείται, θα τρελαινόμασταν.
 Γέροντας Αμβρόσιος μονής Δαδίου
                                                       * * * * * * * * *    


Όταν η ψυχή είναι ταραγμένη, θολώνει το λογικό και δε βλέπει καθαρά. μόνο, όταν η ψυχή είναι ήρεμη, φωτίζει το λογικό, για να βλέπει καθαρά την αιτία κάθε πράγματος. 
 Γέροντας Πορφύριos
                                           * * * * * * * * * 

Από αυτά πού παίρνετε να δίνετε και στους φτωχούς, σ' αυτούς πού δεν έχουν. Όχι να δίνετε από τα περισσεύματα σας ή τις κληρονο μιές. Αυτό δεν έχει καμιά αξία.
Γέροντας Αμβρόσιος  Μονής Δαδίου
                                                       * * * * * * * * *      
                                               
 Δώστε όσο περισσότερα μπορείτε. Ένα πράγμα πού σώζει τις ψυχές είναι ή ελεημοσύνη. Εσείς κοιτάτε να φτιάχνετε εδώ τα σπίτια. Φτια χτέ κι ένα σπιτάκι στον Ουρανό, να σας περιμένει...
 Γέροντας Αμβρόσιος  Μονής Δαδίου
                                                       * * * * * * * * *     


   Η στενοχώρια είναι η πιο μεγάλη αρρώστια, να τη διώχνετε.
  Στην Εκκλησία βρίσκουμε την υγεία, την παρηγοριά, την ελπίδα και τη σωτηρία της ψυχής μας.
  
Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης
                                                          * * * * * * * * * *  
   Τι θέλει ο Κύριος; Αλήθεια, δικαιοσύνη και πίστη. Κι αυτά πού έχει ή καρδιά        μας να τα έχουν και τα χείλη μας - όχι άλλα τα χείλη και άλλα ή καρδιά.
 Γέροντας Αμβρόσιος  Μονής Δαδίου
                                                       * * * * * * * * *     

 Το κακό αρχίζει από τις κακές σκέψεις. Όταν πικραίνεσαι και αγανακτείς, έστω μόνο με τη σκέψη, χαλάς την πνευματική ατμόσφαιρα. Εμποδίζεις το Άγιο Πνεύμα να ενεργήσει
και επιτρέπεις στο διάβολο να μεγαλώσει το κακό. Εσύ πάντοτε να προσεύχεσαι, να αγαπάς και να συγχωρείς, διώχνοντας από μέσα σου κάθε κακό λογισμό. 
 Γέροντας Πορφύριos
                                           * * * * * * * * *

 Όταν ο άνθρωπος  δεν παρακολουθεί τον εαυτό του και δεν ξεσκονίζει την συνείδηση του, η συνείδησή του πιάνει πουρί και γίνεται αναίσθητος.Αμαρτάνει και είναι σαν να μην συμβαίνει τίποτα.
Γέροντας Παΐσιος
                                      * * * * * * * * *  

 Ό Θεός δεν μας κατηγορεί επειδή πέφτουμε, αλλά επειδή δεν σηκωνόμαστε. Ή ανθρώπινη φύσις, βλέπεις, είναι ευόλισθος.
 Γέροντας Αμβρόσιος Μονής Δαδίου
                                                       * * * * * * * * *    

            H αγαθή συμπεριφορά πολύ εκτιμάται από τη Χάρη του Θεού, που είναι μαζί μας. Γι αυτό σας συνιστώ να είστε αγαθοί, γλυκείς, πράοι, ταπεινοί σε όλες τις κινήσεις.                     
Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός
                                                              * * * * * * * * *

     Με την εξομολόγηση ο άνθρωπος πετάει από μέσα του ότι άχρηστο έχει και καρποφορεί πνευματικά.
Γέροντας Παΐσιος
                               * * * * * * * * * * *

     Όταν έρθει και κατοικήσει σε όλο το χώρο της ψυχή μας ο Χριστός, τότε φεύγουν όλα τα προβλήματα, όλες οι στενοχώριες. Τότε φεύγει και η αμαρτία.
Γέροντας Πορφύριos
                                           * * * * * * * * *

    Μη ζηλεύετε ανθρώπους που έχουν χρήματα, ανέσεις, δόξα και ισχύ, αλλά εκείνους που ζουν με αρετή, λογική και ευσέβεια.
Γέροντας Παΐσιος
                                     * * * * * * * * *

       Η αιτία της αποτυχίας ενός ανθρώπου στον πνευματικό του σκοπό είναι η αμέλεια. Η αμέλεια μας επιβουλεύεται. Μοιάζει με ανομβρία από την oποία δεν φυτρώνει τίποτα. Ζημιώνει  τους πάντες, Εμποδίζει εκείνους που θέλουν να ξεκινήσουν τον πνευματικό αγώνα. Σταματάει όσους προχώρησαν.Εκείνους που αγνοούν δεν τους αφήνει να μάθουν  και εκείνους που πλανήθηκαν τους εμποδίζει να επιστρέψουν.
Γέροντας Ιωσήφ
                                    * * * * * * * * *

    Στην πνευματική ζωή δεν υπάρχει μία συνταγή, ένας κανόνας. Η κάθε ψυχή έχει την δική της μοναδικότητα, ποιότητα, και δεκτικότητα. Να μη θέλουμε να βάλουμε όλον  τον κόσμο στο δικό μας καλούπι.
Γέροντας Παΐσιος
                                      * * * * * * * * *
   
 Αν έρθει η χάρη του Θεού, όλοι και όλα αλλάζουν, έλα όμως που για να έρθει, χρειάζεται πρώτα να ταπεινωθούμε! 
 Γέροντας Πορφύριos
                                           * * * * * * * * *

    Να έχετε διαφάνεια. Να είσθε ειλικρινείς. Πέρα για πέρα. Το ναι να είναι ναι. Και το όχι, όχι. Μη ξεχνάτε ποτέ τούτο: Ό,τι έχετε στην καρδιά, δεν υποχρεούστε να το έχετε και στα χείλη. Μα, ό,τι έχετε στα χείλη, είναι απαραίτητο να το έχετε και στην καρδιά. 
Γέροντας Ιωήλ   
                                   * * * * * * * *
  
  Όταν πάει κανείς με τον διάβολο, με πονηριές, δεν ευλογεί ο Θεός τα έργα του. Ό,τι κάνουν οι άνθρωποι με πονηριά, δεν ευδοκιμεί. Μπορεί να φαίνεται ότι προχωράει, αλλά τελικά θα σωριάσει. Το κυριότερο είναι να ξεκινά κανείς από την ευλογία του Θεού για ό,τι κάνει! Ο άνθρωπος, όταν είναι δίκαιος, έχει τον Θεό με το μέρος του. Και όταν έχει και λίγη παρρησία στον Θεό, τότε θαύματα γίνονται. Όταν κανείς βαδίζει με το Ευαγγέλιο, δικαιούται την θεία βοήθεια.
Γέροντας Παΐσιος
                                            * * * * * * * * *




      Να αρκείστε σ' αυτά πού σας λέγουν. Μη προσπαθείτε, να αποσπάσετε με πλάγιους τρόπους από τον άλλο κάτι πού δεν θέλει να σας το είπε από μόνος του.        Γέροντας Ιωήλ
                                       * * * * * * * * * *

Πολλοί λένε ότι η χριστιανική ζωή είναι δυσάρεστη και δύσκολη, εγώ λέω ότι είναι ευχάριστη και εύκολη, αλλά απαιτεί δυο προϋποθέσεις: ταπείνωση και αγάπη.       Να μην υπερηφανεύεστε, όταν σας επαινούν. Και να μη πικραίνεστε, όταν σας κατηγορούν. Να σας ενδιαφέρει μόνο, τι γνώμη έχει για σας ο Θεός, ο ετάζων καρδίας και νεφρούς. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν την αλήθεια.
Γέροντας Ιωήλ
                                       * * * * * * * * *

    Όταν ο άνθρωπος ζει χωρίς Θεό, χωρίς γαλήνη, χωρίς εμπιστοσύνη, αλλά με άγχος, αγωνία, κατάθλιψη, απελπισία, αποκτάει ασθένειες σωματικές και ψυχικές. Η ψυχασθένεια, η νευρασθένεια, ο διχασμός είναι δαιμονικές καταστάσεις.
Γέροντας Πορφύριος
                                            * * * * * * * * * *

      Όταν κάνουμε κάτι για να επιδειχθούμε  καταντούμε άδειοι ψυχικά. Ότι κάνουμε, να το κάνουμε για να ευχαριστήσουμε τον Θεό ανιδιοτελώς, χωρίς εγωισμό, χωρίς υπερηφάνεια, χωρίς κενοδοξία, χωρίς, χωρίς, χωρίς....
Γέροντας Πορφύριος
                                          * * * * * * * * * * * * * * * 

    Η χάρη του Παναγίου Πνεύματος κάνει τον άνθρωπο να ἐκπέμπει ακτίνες. Πρέπει όμως ὁ άλλος νὰ έχει καλό δέκτη γιὰ νὰ τὸ καταλάβει.
Γέροντας Αμφιλόχιος
                                            * * * * * * * * * *

Όταν υπάρχει ο φόβος του Θεού δίνεται ἡ σοφία.
Γέροντας Αμφιλόχιος
                                           * * * * * * * * * * *

   Όλα τα ζητήματά σου να τ᾿ αφήσεις στα χέρια του Θεού. Ό,τι θέλεις να το ζητάς σαν το παιδί από τον πατέρα του.
Γέροντας Αμφιλόχιος
                                           * * * * * * * * * *

    Όταν χάνεται τη θεία χάρη, να μη κάνετε τίποτα.Να συνεχίζεται τη ζωή σας απλά,απαλά, ώσπου χωρίς αγωνία να έρθει πάλι η αγάπη και ο έρωτας και η λαχτάρα στον Χριστό.Και τότε η χάρις σας γεμίζει και χαιρόσαστε.
Γέροντας Πορφύριος
                                            * * * * * * * * * * * *

Για να πάψει  ο νους μας να παράγει κακούς λογισμούς, πρέπει να λείψει η πονηρία. Τότε ο άνθρωπος έχει πνευματική υγεία
Γέροντας Παΐσιοs
                                   * * * * * * * * * * *

   Όσο περισσότερο κοπιάζεις, τόσο περισσότερη χαρά και περισσότερη χάρι θα πάρεις από τον Θεό

Γέροντας Παΐσιος
                                       * * * * * * * * * * *

  Όταν κανείς προκόβει πνευματικά, μέσα του έχει μία χαρά, μία ειρήνη, μία ευχαρίστηση

Γέροντας Παΐσιος
                                      * * * * * * * * * * *

΄Ενας πνευματικός άνθρωπος δεν έχει θλίψεις. Όταν η αγάπη αυξηθεί και καεί η καρδιά από τον θείο έρωτα, δεν μπορεί να σταθεί πλέον θλίψη. Η μεγάλη αγάπη προς το Χριστό υπερνικά τους πόνους και τις ταλαιπωρίες που του προξενούν οι άνθρωποι.

Γέροντας Παΐσιος
                                    * * * * * * * * * * *


Ο Θεός δεν έχει περιγραφή και τέρμα· ούτε και οι ιδιότητές Του είναι δυνατό να έχουν. Μπαίνοντας ο άνθρωπος, δια της Χάριτος του
Γέροντας Ιωσήφ ο ησυχαστής
                                                     * * * * * * * * * *

Χωρίς την ψυχήν μας καθαρήν, δεν έχουμε κανένα όφελος από τη Θεία Κοινωνία. Για αυτό να μη διστάζετε, να μην ντρέπεστε και να εξομολογείσθε. Ότι και αν έχετε κάνει, την πιο μεγάλη αμαρτία, ο πνευματικός έχει την εξουσία από το Χριστό και από τους Αποστόλους με το πετραχήλι του να τη συγχωρήσει.
Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης
                                                          * * * * *